بررسي مضامين سياسي-اجتماعي در ديوان اديب‌الممالك فراهاني و احمد شوقي

ادبيات متعهد حوزه‌هاي گوناگوني را در برمي‌گيرد. پرداختن به مسايل اجتماعي و سياسي جامعه از مهم‌ترين رويكردهاي اين نوع ادبيات است. در عصر مشروطه در جامعۀ ايران و مصر اوضاع اجتماعي و سياسي مشابهي شكل گرفته بود. مسائلي كه استقلال و هويت چنين كشورهايي را دست‌خوش تعرّض بيگانگان قرار مي‌داد و در نتيجه با خطر جدّي روبه‌رو مي ساخت؛ بنابراين شاعران اجتماعي در تب و تاب چنين اوضاع متلاطمي وارد شدند و مهم‌ترين همّ آنان پرداختن به مسائل اجتماعي و سياسي شد. در اين پژوهش كه به شيوه‌ توصيفي- تحليلي انجام شده، مضامين اجتماعي- سياسي در اشعار اديب‌الممالك و احمد شوقي، بر اساس مكتب تطبيقي آمريكا استخراج و بررسي شده است. يافته‌هاي پژوهش حكايت از آن دارد كه مضاميني از قبيل وطن‌پرستي، يادكرد آزادگان و پهلوانان وطني، ترغيب به وحدت و همبستگي، انزجار از بيگانگان و انتقاد از نابساماني‌هاي اجتماعي در شعر اين دو شاعر، كاربرد گسترده‌اي داشته‌است با اين تفاوت كه اديب الممالك، مسايل جزئي اجتماعي را هم در شعر خود وارد كرده است؛ حال آن‌كه احمد شوقي غالبا مسايل كلان‌تر را مطرح نموده است.