مناسبات بينامتني ميان حكايات مثنوي مولوي در دفتر اول با متون نظم و نثر فارسي (بر اساس نظريۀ ژارژ ژنت)

بينامتنيت به بررسي روابط موجود در بين متون مي‌پردازد. چراكه در هر متني اشاراتي به آثار پيش از آن وجود دارد؛ به‌بيان‌ديگر، متون جديد زاييدة متن‌هاي پيش از خود هستند. ازاين‌رو، مي‌توان گفت كه هيچ متن جديد و بكري وجود ندارد و هر نويسنده‌اي براي خلق اثر خود از آثار پيشينيان الهام مي‌گيرد. در بينامتنيت دو متن باهم مقايسه مي‌شوند: يك متن زير و يك متن زبر. ژارژ ژنت نظريۀ بينامتنيت را به كمال خود رسانده است. ژنت، بينامتنيت را به سه دسته تقسيم مي‌كند كه در قالب: حضور صريح و اعلام‌شده، پنهان و ضمنيِ يك متن در متن ديگر، قابل‌بررسي است. نگارنده در اين نوشتار، ابتدا ريشۀ حكايات و انديشه‌هاي عرفاني مولوي را در دفتر اول مثنوي در آثار عرفاني، داستاني، تفسيري، دواوين شعر و كتب تاريخي فارسي كاويده، سپس اين حكايات را بر اساس نظريۀ بينامتنيت ژنت به سه دسته تقسيم كرده است. در اين مرحله، متن زيرين مثنوي مشخص شده است. اين متن زيرين بايد هم تقدم زماني و تاريخي بر متون ديگر داشته و هم بيشترين شباهت را با روايت مثنوي داشته باشد. در نهايت شباهت‌ها و تفاوت‌هاي دو متن بررسي شده است. اين بررسي نشان مي‌دهد كه مولوي بسياري از كتب تاريخي، تفسيري، داستاني و عرفاني پيش از خود را خوانده و آن‌ها را در لابه‌لاي مثنوي آورده است. هرچند در همۀ موارد بررسي‌شده، وي انديشه‌هاي عرفاني و حكايات پيشين را براي نيل به اهداف عرفاني، كلامي و اخلاقي خود با تغييراتي همراه ساخته است.