طبقه‌بندي لندفرم‌ها با استفاده از شاخص موقعيت توپوگرافي و بررسي ريسك واقعي فرسايش آنها در مناطق كوهستاني (مطالعه موردي: حوضه آبخيز خارستان)

يكي از بخش‌هاي نوين و كم‌سابقه، به‌ويژه در مطالعات داخلي، بررسي كمّي ناهمواري‌هاست. شناخت علمي و كمّي‌گرايانه موقعيت توپوگرافي همواره از مباحثي بوده كه در تحقيقات داخلي، چندان به آن توجه نشده است. اين مبحث تأثير بسزايي در تحليل‌هاي ژئومورفولوژيك، هيدرولوژي و محيط‌شناسي دارد. وجود انواع لندفرم‌ها و تنوع آنها معمولاً با تغيير شكل و موقعيت زمين كنترل مي‌شود؛ بنابراين طبقه‌بندي و شناسايي مناطق گوناگون، با توجه به ويژگي‌هاي مورفومتري آنها، ضروري است و ازاين‌رو پژوهش حاضر سعي در طبقه‌بندي لندفرم‌ها در منطقه خارستان، واقع در شمال‌غرب استان فارس و عوامل مؤثر در آن دارد. در همين زمينه، در مرحله اول، از روش شاخص موقعيت توپوگرافي (TPI) به‌منظور طبقه‌بندي لندفرم‌ها و روش كورين براي تعيين كلاس‌هاي ريسك واقعي فرسايش استفاده شد. همچنين به‌منظور تعيين شاخص تفاضلي نرمال‌شده پوشش گياهي (NDVI) از تصاوير ماهواره لندست 8، مربوط به خرداد 1396، بهره گرفته شد. در مرحله بعد، رابطه انواع گوناگون لندفرم با فاكتورهاي زميني ارتفاع، شيب، جهت شيب، شاخص خيسي توپوگرافي (TWI)، شاخص ناهمواري زمين (TRI) و NDVI مشخص شد. در مرحله آخر، وضعيت لندفرم‌هاي گوناگون در كلاس‌هاي متفاوت ريسك فرسايش، تعيين شد. نتايج نشان‌دهنده ده گونه لندفرم در منطقه مورد مطالعه بود. بيشترين نوع لندفرم‌ها در منطقه مورد مطالعه، آبراهه و قله‌هاي مرتفع، به‌ترتيب با مساحت 27.71 و 27.48% بود؛ درصورتي‌كه دشت‌هاي كوچك كمترين مساحت (1.18%) منطقه مورد مطالعه را شامل مي‌شد. كلاس‌هاي لندفرم با شاخص خيسي توپوگرافي در سطح 95% همبستگي معني‌داري را نشان داد. از نظر توزيع مكاني، بيشترين سطح (91.71%) منطقه را NDVI كلاس 0.1 تا 0.3 دربر مي‌گرفت. NDVI بزرگ‌تر از 0.4 در لندفرم‌هاي آبراهه و دره‌هاي Uشكل مشاهده شد. ريسك واقعي فرسايش در سه كلاس كم، متوسط و زياد با مساحت‌هاي 31.14%، 31.11% و 37.78% طبقه‌بندي شد. در كلاس فرسايش كم، متوسط و زياد، لندفرم‌هاي آبراهه و يال‌هاي مرتفع و قله به‌ترتيب با 44%، 57% و 59% بيشترين سطح را به خود اختصاص دادند.