ارزيابي ميزان هتروزيس و وراثت‌پذيري صفات كمي و گروه‌بندي ارقام جديد و ژنوتيپ‌هاي رازيانه (Foeniculum vulgare. Mill)

رازيانه گياهي دگرگرده‌افشان و يكي از مهم‌ترين گياهان دارويي خانواده چتريان است، كه اسانس آن در صنايع مختلف دارويي، غذايي و آرايشي كاربرد فراوان دارد. بهبود عملكرد يكي از اهداف مهم به‌نژادي محسوب مي‌شود و بهره‌گيري از هتروزيس به‌عنوان يكي از ابزارهاي قدرتمند جهت ارتقاي عملكرد هميشه مورد توجه به‌نژادگران بوده است. به‌منظور بررسي ميزان عملكرد، اجزاي عملكرد و ميزان هتروزيس صفات مهم ارقام اصلاح‌شده رازيانه، سه رقم اصلاح‌شده سينتتيك به همراه هشت والد برتر در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي مورد بررسي قرار گرفتند. براساس نتايج تجزيه واريانس اختلاف ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه براي همه صفات معني‌دار شد. در ارقام سينتتيك ميانرس و ديررس ميزان عملكرد دانه و عملكرد اسانس به‌طور معني‌داري بالاتر از ساير ژنوتيپ‌ها بود و ميزان هتروزيس عملكرد آن‌ها نسبت به ميانگين والدين مثبت و به‌ترتيب 39% و 38% بود است، ارزيابي ميزان هتروزيس نشان داد كه ارقام سينتتيك در اكثر صفات نسبت به والدين برتري داشت. وراثت‌پذيري عمومي براي صفات مختلف بين 34% تا 93% برآورد گرديد در اين بررسي ضرايب تنوع فنوتيپي كليه صفات بيشتر از ضرايب تنوع ژنتيكي بود كه نشان‌دهنده وجود اثرات عوامل محيطي بر اين صفات بود. تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي نشان داد كه 4 مؤلفه اول بيش از 90 درصد تغييرات كل واريانس را توجيه مي‌نمايند. بر اساس تجزيه خوشه‌اي به روش وارد ژنوتيپ‌ها در چهار گروه قرار گرفتند. مي‌توان انتظار داشت كه اين ارقام سينتتيك بتوانند پس از ثبت به‌عنوان رقم تجاري، در بازار گياهان دارويي معرفي و گسترش يابند.