بررسي و تحليل الگوي گسترش كالبدي شهر قائم‌شهر با رويكرد رشد هوشمند شهري

پراكنده رويي شهري، به‌طور كلي نوعي شهرنشيني با رشد افقي و نامناسب را نشان مي‌دهد.‌اين امر به گسترش كنترل‌نشده‌ي مناطق شهري، مناطق سكونتگاهي پراكنده و توسعه‌ي كم‌تراكم مربوط مي‌شود. هدف رشد هوشمندانه شهري، حل مشكلات در روند توسعه‌ي شهري به‌منظور ارتقاء توسعه شهر و تبديل زمين‌هاي شهري به كاربري‌هاي منطقي‌تر و كارآمدتر است. هدف اصلي اين پژوهش، بررسي و تحليل الگوي گسترش كالبدي شهر قائم‌شهر با رويكرد رشد هوشمند شهري است. براي دستيابي به اين هدف در محلات ۲۰ گانه شهر، از 8 شاخص كاربري مختلط، توسعه فشرده، وضعيت شبكه معابر و دسترسي، ريخت و كالبد و مورفولوژي شهر، كيفيت حمل‌ونقل شهري، كيفيت و تنوع مسكن، تمركز فعاليت‌ها در محلات،‌ايجاد نواحي جذاب استفاده‌ شده است. روش تحقيق به‌صورت توصيفي – تحليلي است. براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها از مدل هلدرن، داده‌هاي GIS و داده‌هاي مركز آمار ايران استفاده شده است. همچنين براي تعيين وزن معيارها از پرسش‌نامه و براي رتبه‌بندي محلات بيست‌گانه بر اساس شاخص‌هاي رشد هوشمند شهري از تكنيك MOORA استفاده شده است. نتيجه‌ي مطالعات نشان داد كه بر اساس مدل هلدرن، طي دوره 1380 تا 1395 حدود 56 درصد از رشد مساحت شهر با رشد جمعيت هماهنگ بوده و 44 درصد باقي‌مانده داراي رشدي ناموزون، افقي و اسپرال شهري بوده است. همچنين محاسبات انجام‌گرفته در تكنيك MOORA بيانگر آن است محله‌هاي 6، 12، 14 و 2 محله‌هاي توسعه‌يافته محسوب مي‌شوند و محله‌هاي 1، 13، 11، 10، 9، 7 محله‌هاي محروم محسوب مي‌شوند. همچنين محله‌هاي 4، 5، 20، 3، 18، 19، 8، 15، 16، 17 رتبه‌هاي پنجم تا چهاردهم را به‌دست آوردند و در حد متوسط توسعه قرار دارند.