تحليل عوامل ريخت‌شناسانه‌ي شبكه‌ي دسترسي در ارتقاي كاركرد نمادين مساجد محلي (منطقه دو و سه شهر قزوين)

تحليل ريخت‌شناسي يا ساختار شكل شهر الگوي پخشايش كاربري و نظام دسترسي را تفسير و فرايند توسعه در سطح خرد يعني شبكه‌ي درون محلات شهري را سمت‌وسو مي‌دهد. تحليل نظام دسترسي مبتني بر هم‌خواني فرم و كاركرد است. به‌ اين ‌معنا كه نحوه اثرگذاري شكل شبكه بر ارتقاي كاركرد مكان‌ها مطلوبيت الگوهاي ريخت‌شناسي را مورد‌ارزيابي قرار مي‌دهد. در اين‌ راستا پژوهش حاضر با هدف تحليل كيفيت اثرگذاري عوامل ريخت‌شناسانه‌ي نظام دسترسي‌هاي شهري بر ارتقاي كاركرد نمادين مساجد محلي انجام گرفته است. سؤال تحقيق آن است كه شيوه پيكربندي شبكه‌ي دسترسي چه اثرات مثبت يا منفي بر كاركرد نمادين مساجد محلي دارد. كدام عوامل ريخت‌شناسانه در شبكه‌ي دسترسي محلي بر كاركرد نمادين ابنيه‌ي شاخص (مساجد) مؤثر است. روش تحقيق شامل تركيبي از راهبرد كيفي به‌صورت تحليل و تفسير اطلاعات كتابخانه‌اي پيرامون شاخص‌هاي رويكرد ريخت‌شناسي شهري و كيفيات دسترسي و نيز راهبرد كمي/كيفي و نرم‌افزاري برمبناي مطالعه‌ي موردي است كه به‌صورت مشاهده و تحليل با ابزار Space Syntax و نرم‌افزار تخصصي UCL Depthmap جهت بررسي چيدمان فضايي هشت نمونه بافت شهري منتخب و متمايز به‌لحاظ شكلي، درون دو منطقه از شهر قزوين (منطقه 2و3) انجام گرفته است. نوع داده‌ها با توجه به مشاهدات ميداني و تحليل نرم‌افزاري از دو نوع كمي و كيفي و خروجي تحليل شامل نقشه‌هاي شبيه‌سازي و مقادير عددي است. عوامل ريخت‌شناسانه‌ي شبكه‌ي دسترسي مؤثر بر ارتقاي كاركرد نمادين مساجد محلي از طريق بررسي تطبيقي و روش استدلال منطقي ارزيابي و استنتاج شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه از بين 4 گونه شبكه‌ي دسترسي مورد‌مطالعه‌ي هندسه آزاد، شبكه متراكم و انسداد معابر فرعي متعدد منجر به حداقل مقادير شاخص‌هاي نماياني و درمقابل، هندسه نسبتاً منظم و معابر مستقيم و متوالي منشعب از محور اصلي موجب بالاترين حد خوانايي و نفوذپذيري خواهد بود. همچنين جهت‌گيري و هندسه معابر بافت زمينه و تعداد گذرهاي ارتباطي بين ميدان و بافت، عامل تعيين‌كننده در مقادير شاخص‌هاست.