اثرات اقتصاد كلان سالخوردگي جمعيت در ايران

در سال‏هاي اخير به‌‌‌دليل افزايش اميدزندگي و كاهش مداوم در باروري، جمعيت بسياري از كشور‏ها از جمله ايران با تغييرات مهمي در ساختار سني روبه‌‌‌رو شده‏ است. ايران يكي از چند كشور جهان، از نظر سرعت سالمندي جمعيت است، لذا اين وضعيت يك نگراني جدي براي سياست‌‌‌گذاران كشور محسوب مي‌‌‌شود. هدف اين مقاله بررسي اثرات اقتصاد كلان سالخوردگي جمعيت در ايران با تأكيد بر اثر ويژه آن برپايداري مالي و سيستم تأمين اجتماعي است. براي اين منظور الگوي نسل‌هاي همپوشان 60 دوره‌اي براي اقتصاد ايران شبيه‌سازي گرديد. نتايج نشان مي‌‌‌دهد كه سالخوردگي جمعيت تأثير منفي بر رشد اقتصادي مي‌‌‌گذارد، سبب ايجاد اختلال در ثبات بودجه دولت و تحريف قيمت‌‌‌هاي عوامل در بازار كار مي‌‌‌شود و تضعيف عملكرد حمايتي سيستم تأمين اجتماعي را به‌‌‌همراه‌‌‌ دارد. همچنين، براي بررسي‌ ‌پايداري مالي اين اقتصاد سالخورده چهار طرح اصلاحاتي؛ يعني، اصلاحات ماليات بر درآمد، اصلاحات ماليات بر مصرف، اصلاحات با هدف كاهش هزينه‏هاي دولت و اصلاحات همزمان در ماليات بر دستمزد و نظام بازنشستگي پيشنهاد گرديد. نتايج شبيه‌‌‌سازي با توجه به اصلاحات مالياتي نشان مي‌‌‌دهد كه افزايش ماليات بر مصرف، نسبت به گسترش پايه ماليات مستقيم، سود كمتري خواهد داشت. اصلاحات ماليات بر درآمد كمترين ضرر را براي رشد اقتصادي داراست و هيچ تأثير قابل‌‌‌توجهي در بهبود بودجه ندارد. اصلاحات با هدف كاهش هزينه‌‌‌هاي دولتي نيز به تنهايي باعث بهبود پايداري مالي عمومي نمي‌‌‌شود، اما تأثير اقتصادي منفي بر رشد اقتصادي دارد. اصلاحات همزمان در سيستم مالياتي و بازنشستگي، مي‌‌‌تواند تأثير مثبتي بر روي امور مالي عمومي ايجاد كند، اما اين بهبود با كاهش رشد اقتصادي و مصرف سرانه حاصل مي‌‌‌شود.