از فرارود به طبرستان: پيوستگي فتح اسلامي در جبهه شمالي

From Tranoxiana To Tabaristan: Connection of Islamic Conquests in North areas

يكي از دلايل گرايش اعراب مسلمان براي فتح ماوراءالنهر و خوارزم اين بود كه آنان در اوايل فتوحات قادر به فتح طبرستان نبودند و چون متوجه شدند كه ازطريق فرارود، چيني ها با طبرستان در ارتباط هستند و نيز، حضور تركان در نواحي شمال شرق طبرستان و جنوب خوارزم تا ماوراءالنهر سختي فتوحات را دوچندان مي كند،بر آن شدند تا به جهت ممانعت از پيشروي چينيان و تركان ،ناحيه سوق الجيشي طبرستان را تصرف كنند. ولي شرائط جغرافيايي اين خطه همچون: صعب العبور بودن، متراكم بودن جنگل ها و باتلاقي بودن منطقه، رطوبت بالا و بارندگي هاي مداوم و نيزمقاومت اهالي ،كار فتح را دشوار مي كرد. اين تحقيق با استفاده از روش توصيفي-تحليلي و با تكيه بر مطالعات كتابخانه اي، درصدد است تا به اين پرسش پاسخ دهد كه فرايند تصرف مناطق شمال و شمالشرق فلات ايران بر اساس چه فرايندي رخ نمود؟ مطالعات نشان ميدهد كه با توجه به تهديد نفوذ اقوام غيرمسلماندر مناطق استراتژيك ايران و ضرورت اتصال نواحي مفتوحه به خط سير فتوحات و تاكيد بر تماميت ارضي ايران، خلافت اسلامي از طريق اعزام نيروهاي متعدد و جلب اهالي مناطق هدف، توانست نواحي فرارود و طبرستان را تقريباً در يك بازه زماني متقارن به تصرف درآورد . هرچند، با وجود لشكركشي هاي امويان، ثمره استيلاي طبرستان را عباسيان به دست آوردند و سرنوشت اين خطه را به خراسان و ماورالنهر گره زدند.

One of the reasons for the tendency of the Muslim Arabs to conquer Transoxiana and Khwarizm was that they were not able to conquer Tabaristan in the beginning of the conquests, and when they realized that the Chinese were connected with Tabaristan through Transoxiana, and also, the presence of the Turks in the northeastern and southern regions of Tabaristan. Khwarazm up to Transoxina doubles the difficulty of conquests, they decided to capture the strategic area of Tabaristan in order to prevent the advance of the Chinese and Turks. But the geographical conditions of this region, such as: impassability, dense forests and swampy area, high humidity and continuous rains, also the resistance of the people, made the work of conquest difficult. This research, using the descriptive-analytical method and relying on library studies, tries to answer the question of how and on what basis the process of occupying the north and northeast of the Iranian Plateau took place? Studies show that due to the threat of non-Muslim influence in the strategic areas of Iran and the necessity of connecting the conquered areas to the route of conquests and emphasizing the territorial integrity of Iran, the Islamic Caliphate was able to conquer the areas of Tabaristan and Transoxiana by sending numerous forces and attracting the people of the target areas. seized However, despite the campaigns of the Umayyad government, the Abbasids conquered Tabaristan and tied the fate of this region to Khorasan and Transoxiana.