تحولات سياسي و اجتماعي مشهد در دوره حكومت ملك محمود سيستاني(1134-1139 ه.ق)

Political and social Transformations in Mashhad during the reign of Malek Maḥmud Sistāni (1134-1139 ) A.H

ملك محمود سيستاني كه همزمان با حمله افاغنه به اصفهان بر مناطق تون و طبس حكومت مي كرد موفق شد نزديك به چهار سال بر شهر مشهد و بخشهاي زيادي از خراسان و ولايات مجاور مسلط شود. وي در بدو امر با سركوب مخالفان در مشهد محيطي امن توام با رعب و وحشت ايجاد كرد در ادامه به ديگر شهرهاي خراسان حمله برد و با تاج گذاري و ضرب سكه در رده مدعيان سلطنت در ايران قرار گرفت. در سايه اين اقتدار خطر ابداليان و ازبكان كه مدتها خراسان و به ويژه مشهد را تهديد ميكرد، رفع گرديد. دست اندازي ملك محمود به اموال حرم رضوي و نصب متولي سركار فيض آثار روضه منوره جديد و همچنين برخوردهاي قهري او با رعايا و اخذ مالياتهاي سنگين موجبات نارضايتي عمومي را فراهم آورد. شاه طهماسب دوم سرانجام به كمك نادر قلي افشار مشهد را محاصره و ملك محمود را دستگير و به قتل رسانيد. اين پژوهش در پي پاسخ به اين سؤال است كه تسلط ملك محمود چه تاثيراتي بر اوضاع سياسي و اجتماعي مشهد داشته است؟ در اين پژوهش با روش تاريخي كتابخانه اي و رويكرد توصيفي تحليلي زمينه هاي حضور محمود در مشهد بررسي شده است. يافته هاي اين پژوهش نشان ميدهد كه شهر مشهد ضمن در امان ماندن از تهاجمات ابداليان و ازبكان در اين دوره به يكي از كانونهاي تحولات سياسي ايران تبديل شد و در تداوم اين روند به پايتخت سلسله افشاريان بدل گشت.

Malek Maḥmud Sistāni, who ruled the Tun and Tabas regions at the same time as the Afghan invasion of Isfahan, succeeded in dominating the city of Mashhad and many parts of Khorasan for nearly four years. Initially, he created a safe environment with fear by suppressing the opposition in Mashhad. He then attacked other cities of Khorasan and became one of the claimants to the monarchy in Persia by being crowned and minted. Due to this authority, the danger of Abdālis and Uzbeks, who had been threatening Khorasan and especially Mashhad for a long time, was eliminated. Malek Maḥmud’s encroachment on the property of the Razavi shrine and the installation of a new Motavalli, as well as his coercive treatment of his subjects and the collection of heavy taxes, caused public dissatisfaction. Shah Ṭahmāsb II finally besieged Mashhad with the help of Nāder-qoli Afšār and arrested and killed Malek Maḥmud. This research seeks to answer the question that what effects did Malek Maḥmud's domination have on the political and social situation in Mashhad? The research method is historical (inductive) method and its writing and compilation method is descriptive-analytical,and in this research the grounds for the presence of Malek Maḥmud in Mashhad have been investigated. The findings of this study show that the city of Mashhad, while surviving the invasions of Abdālis and Uzbek in this period became one of the centers of political events in Iran and in the continuation of this process became the capital of the Afsharid dynasty.