پردازش موضوعات قرآني و حديثي به شيوۀ تحليل روايي (داستاني)

Processing Quranic and Hadith Topics Using Narrative (Story) Analysis Approach

سبك «تحليل روايي» از روش‌هاي نو در تحقيقات كيفيِ موضوعات مختلف است. اين روش به‌دليل داستاني‌‌بودن و عدم‌ حصر آن در توصيف و استدلال صرف، داراي مزايايي است كه ضرورت تحقيق و ارائۀ آن را در موضوعات ديني، افزون‌ مي‌كند؛ مزايايي مانند‌‌‌‌: جذابيت، كاربردي بودن، ملال‌آور نبودن آن براي عموم به‌ويژه نسل‌ جوان. از اين ‌رو، كاربرد مناسب شيوۀ تحليل ‌روايي در معارف قرآني و حديثي، نظريه‌اي است كه مقالۀ حاضر با روش توصيفي- تحليلي به آن پرداخته و ويژگي‌هاي اين روش را تبيين نموده و با مطالعۀ موردي در موضوع ولايت در آيات حج، مصداق اين سبك را نمايش داده است؛ چراكه حج و ولايت ارتباطي تنگاتنگ دارند و ولايت شرط قبولي همۀ اعمال و حج نيز معيار سنجش ارزشمندي اعمال است. در اين مطالعه، با بازآفريني داستاني‌ واقعي (رئال) از رابطۀ ولايت و حج، كاربرد نظريۀ تحليل ‌روايي در موضوعات قرآني و حديثي را اثبات كرده ‌است؛ گزارش به سبك تحليل روايي با تكيه بر منابع ديني، نياز به تجزيه و تحليل دقيق دارد كه در مطالعۀ موردي موضوع مدنظر با تكيه بر روايات ذيل ‌آيات ‌حج، 500 نكته غيرتكراري در 20 عنوان كلي دربارۀ امامت و حج از متن صريح روايات، يا از پيوند متن روايت و آيه و يا از ارتباط‌ معناي ‌ظاهري و باطني ‌آيه استخراج‌ و كدگذاري ‌‌شده ‌است؛ بعضي از اين نكات در گزارش به شيوۀ تحليل روايي، سازمان‌دهي‌‌شده و بر اساس سير زمانبندي اعمال ‌حج، داستان ادبي منسجم، بازآفريني ‌‌و تصويرسازي شده‌ است تا براي عموم قابل‌ استفاده ‌باشد.

The narrative analysis approach is one of the innovative methods in qualitative research for various topics. This approach, due to its narrative nature and its non-restriction to mere description and argumentation, possesses advantages that necessitate its research and presentation in religious subjects. These advantages include attractiveness, practicality, and non-tedium for the general audience, especially the younger generation. Therefore, the appropriate application of the narrative analysis approach in Quranic and Hadith teachings is a theoretical consideration that this article addresses using a descriptive-analytical method. It elucidates the characteristics of this approach and demonstrates its manifestation through a case study on the topic of guardianship (wilayah) in the verses of Hajj (pilgrimage). This is because Hajj and guardianship have a close relationship, and guardianship is a prerequisite for the acceptance of all deeds and serves as a valuable criterion for their evaluation. In this study, by recreating a real narrative of the relationship between guardianship and Hajj, the applicability of the narrative analysis theory in Quranic and Hadith topics is proven. Reporting in the narrative analysis style, relying on religious sources, requires meticulous analysis, which in the case study of interest involved extracting and encoding 500 non-repetitive points in 20 general categories about guardianship and Hajj from explicit textual narrations, or through the linkage between narration and verse, or by extracting them from the apparent and hidden meanings of the verses. Some of these points are organized and presented in a narrative analysis format, following the chronological order of Hajj rituals, as a cohesive literary story that has been recreated and visualized to be accessible to the general audience.