بررسي تطبيقي امامت از ديدگاه علامه حلي و فضل بن روزبهان با تأكيد بر كتاب نهج‌الحق و كتاب ابطال‌الباطل

A Comparative survey on Imamate from the Viewpoint of Allameh Hilli and Fazl Ibn Roozbehan with an Emphasis on the Books Nahj-ul-Hagh and Ibtal-ul-Batil

در اين كه امامت، يك مقام انتخابي است يا انتصابي، ميان مسلمانان اختلاف است: از يك سو، اماميه با تبييني عقلاني، تعيين امام را امري انتصابي و تنصيصي از جانب پروردگار متعال و پيامبر(صلي الله علي و آله) مي داند زيرا اولا تعيين امام، لطفي است از جانب پروردگار براي اصلاح امور بندگانش و هر لطفي، بر خدا لازم است بنابراين، خداي متعال امام را خود تعيين مي فرمايد و ثانيا از نظر قرآن، امام بايد افضل و معصوم باشد و جز خداوند كه محيط بر ماكان و ما يكون است، كسي عالم بر عصمت و افضليت افراد نيست؛ پس بايد خداوند بر امامت امام، تصريح بفرمايد. علامه حلي در كتاب نهج الحق، مؤيد اين ديدگاه است. از سوي ديگر اهل سنت، تعيين امام را امري انتخابي و بر عهده ي مردم مي داند و معتقد است كه نصي در اين زمينه وارد نشده است و پيامبر تعيين نفرموده كه چه كسي بعد از او، امام امت و جانشين پيامبر است به همين خاطر تعيين امام و جانشين پيامبر بر عهده ي انسان ها نهاده شده است ، فضل بن روزبهان در كتاب ابطال الباطل، اين ديدگاه را مطرح مي كند. ما در اين بررسي، به دنبال تبيين انديشه هاي اين دو عالم و بازشناسي انديشه هاي اصيل شيعه هستيم تا پاسخي باشد بر معاندين با مذهب اماميه.

It has long been a place of dispute amongst the Muslims whether Imamate is a position to be granted to Imam through election or appointment; on the one hand, the Imamyya School, based on a rational explanation, holds that Imam is to be immediately appointed by the Word of God and His Messenger (PBUH); They first argue that like all other mercies He is expected to bestow, the appointment of Imam is a mercy of God so that to amend His servant's affairs, and secondly, since Quran requires Imam to be innocent and superior and God is the only aware of the quality of everyone in the universe, He just has the right to endorse the Imamate of Imam, the viewpoint affirmed by Allameh Hilli in his Nahj-ul-Hagh. On the other hand, the Sunni School considers that there is not any text denoting the appointment of Imam neither by God nor by the prophet and the designation of Imam is an election to be done by the people, the viewpoint affirmed by Fazl Ibn Roozbehan in Ibtal-ul-Batil. This thesis comparatively surveys viewpoints of the two scholars, representatives of two Mainstreams of thought in the Muslim world, firstly to clarify the original thought of Shia, secondly to respond to the enemies of Imamyya School, and thirdly to revise their probable commonalities to be employed for the closeness of Shia and Sunni Muslims.