بررسي وضعيت اسكان حجاج در دوره‌هاي قاجار و پهلوي

بدون ترديد موضوع تهية محل اسكان در شهرهاي مكه و مدينه، در ايام حج براي حجاج، از اهميتي ويژه برخوردار است. در اينجا اين سؤالات اساسي مطرح مي‌شود كه در دوره‌هاي تاريخي مورد نظر، چه شرايطي برحوزة مسكن مورد نياز حجاج ايراني حاكم بوده؟ و فضاي حاكم بر اين شهرها چه شرايطي را براي آنان رقم مي­زده است؟ بررسي­ها حكايت از آن دارد كه شهر مكه با وجود كوهستاني و نامناسب بودن فضاي فيزيكي، ولي به دليل تعامل بهتر مردمان آن با شيعيان، به نسبت مدينه مكاني مناسب­­تر ارزيابي مي­گرديد. شرايط اجاره منازل و نوع تعاملات حمله داران با مالكان و دلالان مسكن به­طور كلي صورتي نامطلوب داشته كه به همان وجه تا پايان دهه 40 شمسي باقي بوده است. از ابتداي دهة 50 شمسي با تسلط سازمان اوقاف بر امور حج، سعي فراواني شدكه فرآيند اجاره منازل ضابطه مند گردد. ولي متوليان اوقاف بدليل عدم برنامه­ريزي مناسب توفيق چنداني در اين خصوص پيدا نكردند. در اين نوشته تلاش مي­شود به شيوة توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از اسناد، مدارك و سفرنامه‌هاي حجاج؛ به بررسي اين موضوع پرداخته شود.