حكم محرميت وحرمت نكاح ام الزوجه كه دخترش از طريق لقاح مصنوعي تولد يافته

يكي از مسايل مطرح شده درباب نكاح، حكم محرميت وحرمت نكاح با ام الزوجه ي است كه از طريق تلقيح منصوعي صاحب دختر شده ازديدگاه فقهاي فريقين ميباشد، كه يك مسأله نوپيدا است. فقهاي اماميه مسأله لقاح مصنوعي را باتوجه به شرايطي كه در اين باب معتبر است، قايل به جواز آن شدهاند، آن شرايط عبارتند از اينكه يك: لقاح بين زن ومرد بدون دخالت بيگانه باشد، دو:تلقيح اسپرم مرد به زوجه يا حليله آن باشد نه زن اجنبيه. زني ملقوحه را كه از اين طريق صاحب فرزند شده است مادر شرعي كودك ميدانند، هم بر صاحب رحم و هم بر صاحب تخمك ميتوان مادر اطلاق كرد. درنتيجه كودك كه ازاين طريق به دنيا آمده است اگردختر باشد وبامردي ازدوج نمايد، مادر اين دختر براي شوهراومحرم ونكاح با او حرام ميباشد.بعضي ازعلماي از اهل سنت نيز دراين مسأله باتوجه به شرايط فوق، قايل به جواز تلقيح مصنوعي شدهاند، حنفيها دراين مسأله قائل به اباحه هستند، شيخ عبد السلام العبادي حنبلي مينويسد: با عنايت به اطلاق دستوراين آيه «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا» بايد هر نوع باروري و فرزندآوري مجاز تلقي شود؛ لذا وي مادرزن مصنوعي را مادري شرعي دانيست، اثر شرعي دارد يعني محرم است شوهر دختر مصنوعي نميتواند با وي ازدواج كند، طنطاوي نيز مينويسد: صاحب رحم مادر زن مصنوعي ومادر شرعي زن خواهد بود، ولي از نظر ايشان اين عمل بر خلاف عادات طبيعي است؛ تعزير دارد، ديگر اخلال در خانواده و نسب وارد نميباشد. در تلقيح زن به غير اسپرم شوهر، اماميه: در صورت عمد بعيد نيست كه منسوب به هردو باشد. پس مادر زن مصنوعي به اين قول مادر حساب ميشود. فاضل لنكراني جايز ندانسته است. اهل سنت حنفيه وشافعيه تلقيح زن به غير اسپرم شوهررا حرام وگناه بزرگ دانستهاند. گروهي ازعلماي عامه لقاح مصنوعي را مطلقا جايز ندانستهاند وعكس العملي بسيارتند ازجانب آنها ابراز شده است، عبد العزيز بن باز حنبلي، ابراهيم بن موسي شاطبي واحمد ريسوني، محمد بن صالح العثيمن، از مفتيان و عضو «هيئة كبار العلماء» در رياض و رئيس دپارتمان عقايد دانشگاه محمد بن سعود، خواستار اعدام مجريان تلقيح مصنوعي به عنوان محارب شده و كمترين كيفر آنان را بريدن دست و پاي آنان به شكل ضربدري دانستهاند،. بنابراين از بيان اين دو فقيه نامدار مالكي نيز استفاده ميشود، كه قائل به مادر بودن مادر زن مصنوعي نيست؛ زيرا آنها لقاح مصنوعي را مخالف اهداف اديان بويژه اسلام ميداند،ولي «اين نظريه را قبل از آنها فقيهاني چون غزالي، جويني و آمدي مطرح نموده بودند.