نقش قبايل در اركان سپاه سلجوقيان (431-552ق.)

The role of tribes in the pillars of the Seljuk Corps (431-552 AH)

سلجوقيان كه خود يكي از قبايل 22 گانه اُغُزهاي تركمن بودند، با ائتلاف و اتحاد بين قبايل تركمن و ايلات ترك به مرزهاي شرقي خلافت عباسي هجوم آوردند و اولين حكومت قبيله‌ا محور را در دوره اسلامي بنيان گذاردند. به همين سبب آنها نقش ويژه‌اي براي تركمنان و تركان در تشكيلات نظامي خود قائل شدند. هدف اين پژوهش، شناخت و بررسي نقش قبايل مختلف در اركان سپاه سلجوقيان است. روش پژوهش به شيوه تاريخي و توصيفي-تحليلي در چارچوب نظري نظام و هويت مبتني برقبيله‌ است. پس از توصيف هجوم قبايل تركمن و ترك به‌ويژه از قرن چهارم و از بين رفتن مرزهاي شرقي ايران به تحليل نقش هركدام از قبايل در اركان سپاه سلجوقي پرداخته شد و اين نتيجه به‌دست آمد كه پس از تأسيس حكومت سلجوقيان و همكاري ايرانيان با آنها در اداره حكومت، به‌تدريج نقش قبايل تركمن و ترك در سپاه سلجوقيان كم شد و جاي آن‌ها را سواره‌نظام تعليم‌ديده از غلامان ترك گرفت. اين قضيه به همراه افزايش قبايل تركمن و ترك در اين دوره در بسياري از نواحي ماوراءالنهر و خراسان بزرگ و به‌علاوه روحيه سركش امراي تركمن موجب بروز تقابل ميان حكومت مركزي و قبايل شد كه در نهايت موجب تضعيف و سرنگوني حكومت سلجوقيان توسط قبايل تركمن اُغُز گشت.

The Seljuks, themselves one of the 22 tribes of the Turkmen Oghuz, invaded the eastern borders of the Abbasid Caliphate with an alliance between the Turkmen tribes and the Turkic tribes, establishing the first tribal government in the Islamic period. For this reason, they gave a special role to the Turkmen and Turks in their military organization. The purpose of this study is to recognize and study the role of different tribes in the pillars of the great Seljuk army. The research method is historical and descriptive-analytical in the theoretical framework of the system and tribal identity. After describing the invasion of Turkmen and Turkic tribes, especially from the fourth century and the disappearance of the eastern borders of Iran, the role of each tribe in the Seljuk corps was analyzed and it was concluded that after the establishment of the Seljuk government and Iranian cooperation with them in administration The government gradually diminished the role of the Turkmen and Turkic tribes in the Seljuk army and was replaced by trained cavalry from Turkish slaves. This issue, along with the increase of Turkmen and Turkic tribes in many parts of Transoxiana and Greater Khorasan during this period, as well as the rebellious spirit of Turkmen rulers, created challenges between the central government and the tribes, which eventually weakened and overthrew the Seljuk rule by the tribes. Turkmen became Oghuz.