تبيين نقش خورشد بانو در نوگرايي اجتماعي، فرهنگي و ادبي قراباغ 1315-1253 ق/ 1897-1837م

Explain the role of Khorshid Banoo in the social, cultural and literary modernity of Qarabagh 1315-1253 AH / 1897-1837 AD

خورشيد بانو از مهمترين زنان پيشرو و تجددخواه قرن سيزدهم هجري/ قرن نوزدهم ميلادي در منطقه قراباغ است. موقعيت خانوادگي وي سبب شد كه خواسته و ناخواسته زندگاني وي با سياست گره بخورد. دوران كودكي و نوجواني خورشيد بانو با تلاطمات و تنش‌هاي سياسي و نظامي منطقه، به ويژه قراباغ مصادف بود كه به گرايش هاي نوگرايي و تجدد خواهي وي منجر شد. پيگيري و درك نوگرايي در جنبه هاي مختلف اجتماعي، فرهنگي و ادبي قراباغ از سوي يك زن و شاهزاده قابل توجه و مهم است كه در اين پژوهش به آن پرداخته خواهد شد. در اين پژوهش به روش تبيين تاريخي در صدد پاسخ گويي به اين سوالات هستيم كه افكار نوگرايي چگونه در خورشيد بانو ايجاد شد و خورشيد بانو چه نقشي در نوگرايي اجتماعي، فرهنگي و ادبي قراباغ داشت؟ يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه آشنايي با شخصيت‌هاي مختلف در انديشه نوگرايي از طريق مسافرت‌هاي متعدد وي به شهرهاي مختلف قفقاز به خصوص تفليس و همچنين موقعيت خانوادگي وي تأثيري عمده در توجه به نوگرايي منطقه قراباغ داشته است. به رغم مشكلات عديده، فعاليت‌هاي خورشيد بانو در ايجاد نهادهاي مدني، مؤسسات تمدني و شكوفايي ادبيات تأثير عمده‌اي در افزايش سطح فرهنگي و اجتماعي جامعه قراباغ داشته است.

Khorshid Banoo is one of the most important progressive and modernist women of the 13th century AH / 19th century AD in Qarabagh region. His family situation caused his life to be tied to politics, willingly or unwillingly. Khorshid Banoo's childhood and adolescence coincided with the political and military turmoil and tensions in the region, especially in Karabakh, which led to her tendencies towards modernity and modernism. The pursuit and understanding of modernity in various social, cultural and literary aspects of Qarabagh by a woman and a prince is significant and important, which will be addressed in this study. In this research, we try to answer the questions of how modernity ideas were created in Khorshid Banoo and what role did Khorshid Banoo play in the social, cultural and literary modernity of Karabakh? Findings show that acquaintance with different personalities in the idea of ​​modernity through his numerous trips to various cities in the Caucasus, especially Tbilisi, as well as his family situation has had a major impact on the modernization of the Karabakh region. Despite many problems, Khorshid Banoo's activities in creating civic institutions, civilizations and the flourishing of literature have had a major impact on increasing the cultural and social level of the Karabakh community.