تحول مفهوم هويت ملي در عصر قاجار

The evolution of the concept of national identity in the Qajar era

ايران، به‌عنوان يكي از كهن‌ترين كشورهاي جهان، از ديرباز داراي نوعي هويت ملي و «ملت» بوده است و اين را مي‌توان در استمرار نامِ «ايران» ديد. سه لايۀ سازندۀ هويت «ملي» ايرانيان، «ايراني‌بودن»، «دين» و در دورۀ جديد «تجدد» است. دو لايۀ كهنِ هويت ملي ايرانيان، از ديرباز در كنار هم كم‌وبيش سازگار بودند، و عناصر متداخل زيادي با يك‌ديگر داشته و دارند. با آشنايي ايرانيان با دنياي جديد، موجب شد كه آگاهي‌هاي نويني در اين زمينه به‌وجود بيايد و اين آگاهي‌ها موجب تحول در اين هويت شد. از اين‌رو، سؤال اصلي اين پژوهش آن است كه اين تحول در مؤلفه‌هاي مربوط به هويت ملي، در عصر قاجار (پيش از مشروطه)، چگونه شكل گرفته است؟ اين پژوهش، با روش توصيفي‌تحليلي، به اين نتيجه رسيده است كه «باستان‌گرايي»، «سره‌نويسي»، «بازتعريف از وطن» و «بازتعريف ملت» و «شكل‌گيري انديشۀ ناسيوناليسم (در معناي مدرن آن)» مهم‌ترين مؤلفه‌هاي «منظومۀ هويت ايراني جديد» را تشكيل مي‌دهند.

Iran, as one of the oldest countries in the world, has long had a kind of national identity and "nation" and this can be seen in the continuation of the name "Ir@n". The three building blocks of Iranian national identity are "being Irani@n", "religion" and in the new era "modernity". The two ancient layers of Iranian national identity have long been more or less compatible with each other, and have and still have many overlapping elements. With the acquaintance of Iranians with the new world, it caused new awareness in this field and this awareness caused a change in this identity. Therefore, the main question of this research is how this change in the components of national identity was formed in the Qajar (pre-constitutional) era? This descriptive-analytical study has concluded that "archeology", "rewriting", "redefining the homeland" and "redefining the nation" and "shaping the idea of nationalism (in its modern sense)" are the most important components of the "new Iranian identity system".