آراي انديشه‌گران ايراني معاصر درباره انحطاط تمدن اسلامي

The views of contemporary Iranian thinkers on the decline of Islamic civilization

مقوله ركود و انحطاط تمدن اسلامي همانند برآمدن و شكوفايي و عظمت آن مورد توجه بسياري از انديشمندان مسلمان و غير مسلمان بوده است و هركدام در بررسي اين انحطاط، علل و عواملي را مطرح كرده‌اند. كساني اين عوامل را درون-ساختاري جست‌وجو كرده‌اند؛ يعني عواملي كه از درون جامعة اسلامي بر آن تأثير منفي گذاشت؛ و برخي به عوامل برون-ساختاري توجه كرده‌اند؛ يعني حوادثي كه از بيرون بر تمدن اسلامي وارد شد و باعث زوال آن گشت. در اين مقاله، به‌شيوة توصيفي- تحليلي، با طرح اين پرسش كه انديشه‌گران ايراني دوران معاصر چه عواملي را بر انحطاط تمدن اسلامي تأثيرگذار دانسته‌اند؟ ديدگاه‌هاي برخي از اين انديشه‌گران را در پاسخ به اين پرسش مطرح كرده است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه اين انديشه‌گران، انحطاط را به اسلام منتسب نكرده‌اند؛ بلكه آن را به انحرافات گوناگون اعتقادي، رفتاري و اخلاقي كه در جامعه اسلامي در زمامداران و مسلمانان رخ داد مربوط كرده‌اند. همچنين عوامل بيروني را نيز در اين انحطاط مؤثر دانسته‌اند كه به‌دليل مساعدبودن شرايط دروني جامعه اسلامي بوده است.

The category of stagnation and decline of Islamic civilization, such as its rise and prosperity and greatness, has been considered by many Muslim and non-Muslim thinkers, and each of them has discussed the causes and factors in the study of this decline. Some have explored these factors intra-structurally; That is, the factors that negatively affected it from within Islamic society; an‎d some have paid attention to extra-structural factors; That is, the events that entered the Islamic civilization from outside and caused its decline. In this article, descriptively-analytically, by asking the question, what factors have considered contemporary Iranian thinkers to affect the decline of Islamic civilization? Has raised the views of some of these thinkers in response to this question.Research findings show that these thinkers did not attribute the decline to Islam; Rather, it has been linked to the various doctrinal, behavioral, and moral deviations that have occurred in Islamic society among rulers and Muslims. External factors have also been considered effective in this decline, which has been due to the favorable internal conditions of Islamic society.