نگاهي به ابعاد و مولفه هاي چالش فلسفه امر به معروف و نهي از منكر در متون تاريخي فقهي

A look at the dimensions and components of the challenge of the philosophy of enjoining the good and forbidding the evil in historical jurisprudential texts

امربه‌معروف و نهي‌ازمنكر از احكام عملي مسلمانان و از بزرگترين واجبات ديني و به نظر شيعيان از فروع دين اسلام است. محقق در اين مقاله بنا دارد كه موضوع «بازيابي و تحليل دلالي روايات باب شرايط امربه‌معروف و نهي‌ازمنكر» را از ميان روايات موجود به عنوان مبنا و پايه مورد بحث و بررسي و تحليل قرار داده و ديدگاه‌هاي فقهاي عظام شيعه و احكام استنباط شده از آن را مورد تحليل و بررسي قرار دهد. روش پژوهش حاضر به لحاظ ماهيت توصيفي - تحليلي و به لحاظ روش كتابخانه اي است. حاصل بررسي ها اين بود كه؛ امر به معروف و نهي از منكر از مهمترين واجبات ديني است كه شارع مقدس شرايطي براي آن بيان كرده است. اين شرايط عبارتند از نخست اينكه آمر و ناهي بداند كه آن چه را كه شخص انجام داده يا ترك كرده معروف و منكر است. دوم اينكه احتمال تأثير امر يا نهي را بدهد. سوم اينكه شخص گناهكار اصرار بر استمرار گناه داشته باشد. چهارم اينكه معذور نبودن شخص خلافكار در كارهاي زشت و خلاف خود، با اعتقاد اينكه كار زشتي كه انجام داده حرام نبوده، بلكه مباح بوده، و يا كار خوبي كه ترك كرده واجب نبوده است. بله اگر منكر از كارهايي باشد كه شارع مقدّس هرگز به وقوع آن راضي نيست مثل كشتن فردي كه جانش محترم است جلوگيري از آن واجب است. پنجم ضرر جاني يا آبرويي و يا مالي ـ به مقدار قابل توجّه ـ شخص امر كننده به معروف و نهي‌كننده از منكر را تهديد نكند، و مشقّت و دشواري غير قابل تحمل وجود نداشته باشد.

The issue of enjoining the good and forbidding the evil is one of the most key and fundamental Islamic issues. Many verses and narrations have emphasized this religious, social and political doctrine and have studied and warned about its various dimensions. It has always been forgotten and even one step above it has been neglected and neglected. Enjoining the good and forbidding the evil is a very sensitive issue and should be accompanied by compassion and choosing the best moral methods. When a person deals with the thesis of his soul, this action of his is a good ground for cultivating inner capacity and, consequently, mental health. Therefore, the purpose of this study is to accurately implement the commandment of the good and the prohibition of the bad, and since the commandment of the good and the prohibition of the bad is directly related to religion and the world and the reputation of individuals, it has a special sensitivity. Obviously, just as abandoning this divine obligation is destructive and dangerous, its implementation will be harmful without observing the limits and paying attention to the conditions, levels, morale and capacity of individuals. In the present era, which threatens the all-round health of human beings, returning to religious teachings is the guarantor of the all-round health of the Islamic society. an‎d this divine duty is a suitable cover for the protection of the individual and society.