تحليل كمي و كيفي سير تاريخي احاديث مورد توجه عارفان مسلمان

Quantitative and qualitative analysis of the historical course of hadiths considered by Muslim mystics

يكي از كاستي هاي موجود در مبحث حديث و روايت، كمبود اطلاعات كافي از سير تاريخي احاديث است. آگاهي بر شواهد تاريخي احاديث و اين كه حديث در قرون اوليه در منابع اسلامي وجود داشته است يا خير مي تواند به ارزيابي اعتبار احاديث كمك كند. مسلك هاي مختلف اسلامي اهتمام ويژه اي به احاديث معصومين (ع) نشان داده اند. از جمله اهل عرفان نيز به اين مهم پرداخته اند و در آثار خود ضمن اشاره به احاديث معصومين (ع) مباني خود را بر اين پايه بنا نهاده اند. عارفان مسلمان در پرداختن به حديث، مباني خاص خود را دارند. اختلاف مبناي ايشان با ساير مسلك هاي اسلامي موجب گرديده است گاهي اهل عرفان به جعل و تحريف احاديث منسوب شوند. توجه به سير تاريخي احاديث مورد اهتمام اهل عرفان با روش هاي علمي مي تواند راهگشاي فهم قواعد و مباني ايشان در برخورد با احاديث باشد. اين تحقيق به بررسي سير تاريخي هفت حديث مورد اهتمام عارفان مسلمان در يكصد و ده منبع عرفاني پرداخته است. تلاش شده است سير تاريخي و فراواني اين احاديث با بهره گيري از روش هاي تحقيق نوين مورد تحليل كمي و كيفي قرار گيرد. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد برخي احاديث عرفاني در قرون اوليه كم شمار و نادر بوده اند و در قرون اخير مورد اقبال اهل عرفان قرار گرفته است. اما برخي از احاديث از صدر اسلام در آثار عرفاني ظهور داشته و دارند.

One of the shortcomings in the subject of hadith and narration is the lack of sufficient information about the historical course of hadiths. Knowledge of the historical evidence of hadiths and whether hadiths existed in Islamic sources in the early centuries can help assess the validity of hadiths. Different Islamic sects have shown special attention to the hadiths of the Infallibles. Among mystics, they have also addressed this issue and in their works, while referring to the hadiths of the Infallibles (AS), they have based their foundations on this basis. Muslim mystics have their own principles in dealing with hadith. The difference between their basis and other Islamic sects has sometimes caused mystics to be attributed to forgery and distortion of hadiths. Paying attention to the historical course of hadiths by mystics with scientific methods can be a way to understand their rules and principles in dealing with hadiths. This research has examined the historical course of seven hadiths considered by Muslim mystics in one hundred and ten mystical sources. An attempt has been made to quantitatively and qualitatively analyze the historical course and frequency of these hadiths using modern research methods. Research findings show that some mystical hadiths were few in number in the early centuries and have been favored by mystics in recent centuries. However, some hadiths have appeared in mystical works since the beginning of Islam.