پژوهشي در باب زيبايي معماري عصر صفوي از نگاه جهانگردان (نمونه پژوهي: پنج بناي شاخص اصفهان عصر صفوي)

Research on the beauty of the architecture of the Safavid era from tourists’s Viewpoint: The Five important buildings of Isfahan in the Safavid era

اصفهان در دوران پايتختي سلسله‌ي صفوي، عرصه‌ي ظهور تلاش هنرمندانه‌ي معماراني بوده كه به زعم بسياري از صاحب‌نظران توانسته‌اند آثاري چنان زيبا و با معنا را بيافرينند كه در دوران‌هاي مختلف، تحسين مخاطبان ايراني و غيرايراني را برانگيخته است. از جمله افرادي كه به توصيف زيبايي اين آثار پرداخته‌اند، جهانگرداني بودند كه از سده‌ي دهم هجري تا عصر پهلوي از اين بناها بازديد كردند و تجربيات زيبايي‌ شناسانه‌ي خود را در سفرنامه‌هايشان به نگارش درآورده‌اند. لذا يكي از منابع مهم براي رسيدن به مؤلفه‌هاي زيبايي در اين آثار هنري، گزارشات توصيفي اين جهانگردان است كه مي‌تواند به ما در فهم اصيل‌تري از زيبايي معماري آن دوران ياري رساند. لذا هدف اين پژوهش شناسايي مؤلفه‌هاي زيبايي معماري عصر صفوي از نگاه جهانگردان خارجي است. در اين راستا، پنج بناي شاخص اصفهان عصر صفوي را به عنوان نمونه پژوهش انتخاب كرديم، و با تحليل محتواي متون سفرنامه‌ها، تجربه زيبايي‌شناسانه جهانگردان از اين بناها را مورد تفسير قرار داديم. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه در تجربه زيبايي‌شناسانه جهانگردان توجه به مؤلفه‌هاي كالبدي، ادراكي- معنايي و عملكردي به خوبي ديده مي‌شود. مواردي همچون حيرت، تحسين- شكوه و عظمت، تفكر و منطق، نظم و هماهنگي، جذابيت و توجه به تزئينات از موارد مشتركي است كه جهانگردان در مورد نمونه‌هاي مورد مطالعه به آن اذعان داشته‌اند.

Isfahan was the arena for the emergence of Artistic effort of Architects, during the capital of the Safavid dynasty. Many of the scholars believe that this effort have been able to create such beautiful and meaningful works that, have excited the admiration of Iranian and non-Iranian audiences, in different periods. Among the people who described the beauty of these works, were tourists who visited these buildings from the 10th to the Pahlavi era and wrote their aesthetic experiences in their Travelogue. So, one of the most important sources for Reaching the beauty components in these works of art is the descriptive reports of these tourists, which can help us to better understand the architectural beauty of that era. The aim of this research is to study the beauty components of architecture of the Safavid era from foreign tourists’s Viewpoint. In this regard, this research has selected the five important buildings of the Safavid era of Isfahan as a research sample, and, using a historical interpretation method, that with library documents, explores the elements of the architecture of the Safavid era. The results of the interpretations indicate that the components such as, astonishment, admiration, magnificence, thinking and logic, order and attention to the ornamentation are the common points that tourists have expressed about the studied examples.