جايگاه جغرافياي طبيعي، سياسي و نظامي تبرستان در تاريخ‌نگاري سيّدظهيرالدين مرعشي

The place of natural, political and military geography of Tabaristan in the historiography of Seyyed Zahiruddin Marashi

جغرافياي تاريخي به عنوان يك علم دربرگيرنده دو دانش جغرافيا و تاريخ است و تاريخ علم بررسي زندگي انسان هاست كه در بستر جغرافيا تحقق مي‌يابد. تاريخ‌نگاري محلي داراي جنبه‌هاي محلي بوده و با نگاه جزئي و دقيق‌تري به بررسي گذشته دور و نزديك منطقه جغرافيائي موردنظر مي‌پردازد. تاريخ‌نگار بازتاب‌دهنده نوع نگرش و تفكر خود و يك قوم و ملت نسبت به محيط اطراف خود و جامعه پيراموني آن است . هدف اين پژوهش، واكاوي جايگاه ابعاد گوناگون جغرافيايي در تاريخ‌نگاري مرعشي است. مرعشي، حوادث و رويدادهاي تاريخي و اجتماعي را در بستر جغرافيايي روايت مي‌كند كه خود شاهد و ناظر آن بوده است. تأثيرات متقابل انسان و جغرافيا و نيز ارتباط بين بينش و نگرش مورخ و فهم تاريخي او بحث اصلي پژوهش حاضر است. مساله اصلي پژوهش حاضر اين است كه چرا سيدظهيرالدين مرعشي در تاريخنگاري خود، از ميان همه ابعاد جغرافيايي، صرفا به جغرافياي طبيعي، سياسي و نظامي تبرستان، عنايت و التفات ويژه‌اي داشته است؟ در اين تحقيق، فرضيه‌اي متصور نبوده و مسأله به صورت اكتشافي مورد پژوهش قرار گرفته است. موقعيت خاص جغرافيايي، استقلال اقتصادي و سياسي، ناكامي‌هاي طولاني و مستمر مهاجمان ايراني و انيراني در فتح تبرستان و مأمن بودن آن براي پناهندگان سياسي و مذهبي، مهم‌ترين عوامل توجه ويژه مرعشي به جغرافياي طبيعي، سياسي و نظامي تبرستان در تاريخ‌نگاري محلي بوده است.

Historical geography as a science includes the two sciences of geography and history, and the history of science is the study of human life that is realized in the context of geography. Local historiography has local aspects and examines the distant and recent past of the geographical area with a more detailed and detailed look. The historian reflects the attitude and thinking of himself and a people and nation towards their surroundings and the surrounding society, The purpose of this study is to investigate the position of various geographical dimensions in Marashi historiography. Marashi narrates historical and social events in a geographical context that he himself has witnessed and observed. The interaction between man and geography as well as the relationship between the insight and attitude of the historian and his historical understanding is the main topic of the present study. The main issue of the present study is why Seyyed Zahiruddin Marashi in his historiography, among all geographical dimensions, has paid special attention to the natural, political and military geography of Tabaristan? In this research, no hypothesis has been imagined and the problem has been investigated exploratory.