مطالعه برخي مؤلفه‌هاي فيزيولوژيكي رشد در ارقام مختلف چغندرقند (Beta vulgaris L.)

مؤلفه‌هاي فيزيولوژيكي رشد رقم‌هاي ايراني و خارجي چغندرقند طي دو سال زراعي 1398 و 1399 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي مطهري (كمال‌شهر كرج) مورد مطالعه قرار گرفت. تعداد 10 رقم ايراني و خارجي چغندرقند در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار كشت شدند. نتايج نشان داد كه ميزان توليد ماده خشك‌ كل در بين رقم‌هاي ايراني و خارجي تفاوتي نشان نداد اما، ميانگين نسبت وزن خشك ريشه به اندام‌هوايي (R/S) در رقم‌هاي خارجي (1/496) به‌نحو معني‌داري معادل 18درصد بيش از رقم‌هاي ايراني (1/268) شد. با توجه به اين موضوع كه رقم‌هاي ايراني بر اساس اندازه‌گيري نسبت وزن برگ (LWR)، معادل 5/6 درصد پُربرگ‌تر از رقم‌هاي خارجي بودند، حداكثر شاخص سطح‌برگ رقم‌هاي ايراني (2/66) نسبت به رقم‌هاي خارجي (2/33) بيشتر بود اما، كارآيي سطح‌برگ در فتوسنتز (NAR) در رقم‌هاي خارجي (17/83 گرم در مترمربع در روز) معادل 8/18 درصد بيش از رقم‌هاي ايراني (15/01 گرم در مترمربع در روز) بود. از همين رو، به‌طور ميانگين توليد هر گرم ماده‌‌خشك در رقم‌هاي خارجي و ايراني نيازمند 18/7 و 22/1 سانتي‌مترمربع سطح‌برگ بود و نشان داد كه توليد هر گرم ماده‌خشك در رقم‌هاي خارجي به15/7 درصد سطح‌برگ كمتري نسبت به رقم‌هاي ايراني نياز دارد. در نهايت، در اين مطالعه از مؤلفه نسبت سطح برگ براي وزن خشك ريشه (RtLAR) جهت نشان دادن كارآيي سطح‌برگ براي توليد ماده‌خشك ريشه استفاده شد. بر همين اساس، ميانگين سطح‌برگ موردنياز براي توليد هر گرم ماده‌خشك ريشه در رقم‌هاي خارجي و ايراني به‌ترتيب معادل 43/46 و 57/51 سانتي‌مترمربع برآورد شد. در مجموع، رقم‌هاي ايراني با وجود توليد ماده‌خشك مشابه با رقم‌هاي خارجي، به‌دليل ضعف در هدايت مواد ساخته‌شده به منبع اقتصادي (ريشه) امكان دستيابي به عملكرد مشابه وجود ندارد كه اصلاح آن مستلزم بهبود نسبت R/S در رقم‌هاي ايراني از طريق كاهش توليد اندام‌هاي هوايي و بهبود ميزان آسيميلاسيون در واحد سطح‌برگ است.