بررسي عوامل مؤثر بر كارايي انرژي چغندركاران ايران

چغندرقند ازجمله محصولاتي است كه انرژي مكانيكي زيادي صرف كاشت، داشت و برداشت آن مي‌شود. از اين‌رو مطالعه حاضر، با هدف ارزيابي و مقايسه كارايي انرژي در مزارع چغندرقند 12 استان در دوره زماني 1396-1386 انجام گرديد. براي اين منظور از هشت مدل مختلف كارايي، در قالب روش تابع توليد مرزي تصادفي (SFA) استفاده شد. آمار و اطلاعات لازم از وزارت جهادكشاورزي، ترازنامه‌هاي انرژي ايران و مطالعات كتابخانه‌اي جمع‌آوري شد. درنهايت با لحاظ متغيرهاي مختلف ازجمله نيروي‌كار، ماشين‌آلات، سم و كودشيميايي، آب، بذر، كودحيواني و متغيرمجازي سال، تابع كاب-داگلاس به‌عنوان تابع توليد برتر انتخاب شد. نتايج حاصل از روش پانل تصادفي مرزي نشان داد كه متغيرهاي ماشين‌آلات و سموم شيميايي بيشترين اثر مثبت و معنادار را نسبت به ديگر متغيرها بر افزايش كارايي انرژي چغندرقند در استان‌هاي منتخب دارند. پس از تخمين تابع توليد، كارايي انرژي مزارع چغندرقند 12 استان منتخب براساس هشت مدل مختلف، با يكديگر مقايسه شدند كه استان‌هاي آذربايجان‌غربي، سمنان و همدان داراي بيشترين كارايي (بالاي 89 درصد) بودند. ميانگين كل ناكارايي انرژي 11 ساله بالغ ‌بر 20 درصد برآورد شد. درنتيجه با بهبود كارآيي انرژي توليدكنندگان چغندرقند امكان افزايش توليد، كاهش هزينه‌ها و ارتقاء رقابت‌پذيري صنعت چغندرقند و فرآورده‌هاي آن در ايران وجود دارد.