استفاده از داده‌هاي رسوب‌شناسي و اقليم براي بررسي خاستگاه ريزگرد، مطالعه موردي: منطقه خور و بيابانك (استان اصفهان)

در پژوهش حاضر خاستگاه ريزگردها در خور و بيابانك مورد بررسي قرار گرفت. در اين مطالعه، 28 نمونه از رسوبات سطحي (ماسه بادي) در منطقه مورد مطالعه، براي بررسي رسوب‌شناسي و كاني‌شناسي نمونه‌برداري انجام گرديد. از نظر دانه‌بندي بيش‌تر رسوبات در اندازه ماسه بسيار ريز، و چند نمونه در اندازه سيلت و رس بوده كه مي‌توانند به وسيله باد و توفان‌ تا مسافت و مدت زمان زيادي حمل گردند. شناخت پديده‌هاي اقليمي از راهكارهاي كاهش خسارات ناشي از مخاطرات طبيعي مي باشد. داده‌هاي روزانه، ماهانه و سالانه مربوط به ريزگرد، ميزان بارندگي و سرعت و راستاي وزش باد مربوط به بازه زماني 1370 تا 1389 از سازمان هواشناسي كشور دريافت گرديد. بررسي‌ها نشانه چيرگي راستاي باد شمال خاوري و باختر به خاور است. كاني‌هاي سنگين روشن مانند پيروكسن، بيوتيت، آمفيبول، كاني‌هاي سنگين تيره (كاني‌هاي اپك) در رسوبات شناسايي گرديدند. پيروكسن در رسوبات منطقه‌ي مورد مطالعه از فراواني بالايي برخوردار است (1 -2/1 درصد كل رسوب و  5 تا 10 درصد كاني‌هاي سنگين) و بيشتر از نوع كلينوپيروكسن (اوژيت) است. با توجه به پراكندگي درصد ذرات زير 63 ميكرون و وضعيت مورفولوژيكي و اقليمي و راستاي وزش بادها، چنين دريافت گرديد كه بخش باختري منطقه خور و بيابانك، مي‌تواند كانون‌ اصلي توليد ريزگرد در منطقه به شمار آيد. شناخت كافي از خاستگاه و زمان بروز آن مي‌تواند در كاهش خسارات زيست بوم ناشي از آن مؤثر باشد. بدين خاطر، چشمه‌هاي توليد و انتشار ريزگردها مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس مطالعات انجام شده، در شمال خاوري اصفهان بيانگر خاستگاه سنگ هاي آذرين اسيدي حدواسط و افيوليت‌هاي منطقه انارك و سنگ‌هاي الترامافيك دگرسان شده‌ي پروتروزوييك تا پالئوزوييك پيشين انارك- خور و نيز مجموعه‌هاي افيوليتي رخنمون يافته در راستاي گسل‌هايي مانند نايين دهشير- بافت و غيره است.