بررسي تغييرات غلظت فلزات سنگين و شاخص هاي آلودگي رسوبات سطحي رودخانه ماشلك نوشهر (استان مازندران)

رودخانه ماشلك يكي از مهم ترين رودخانه هاي منتهي به درياي خزر در باختر استان مازندران مي باشد. به منظور پايش هاي زيست محيطي تعداد 25 نمونه از رسوبات بستر اين رودخانه برداشت گرديد و مورد آناليز دانه بندي و ICP-MS قرار گرفت. مطالعات رسوب شناسي نشان دهنده بافت گراول ماسه اي براي نهشته هاي رودخانه ماشلك مي باشد. بررسي غلظت فلزات سنگين نشان داد كه بيشترين غلظت فلزات سنگين به ترتيب متعلق به V، Cr، Zn، Ni، Cu، Pb، Co و Mo  مي باشد. بر اساس استانداردهاي كيفيت رسوب، رسوبات ماشلك نسبت به فلز كروم و نيكل داراي آلودگي مي باشند. شاخص غني شدگي دو فلز كروم و نيكل نشان دهنده آلودگي متوسط و ساير فلزات نشان دهنده آلودگي كم مي باشد. شاخص زمين انباشت فقط براي فلز كروم آلودگي كم تا متوسط را نشان مي دهد. بررسي خطر اكولوژيك فلزات سنگين در نهشته هاي رودخانه ماشلك حاكي از نبود آلودگي اين نهشته ها دارد و نشان دهنده خطر كم منطقه مورد مطالعه مي باشد. نتايج تحليل همبستگي نشان دهنده همبستگي مثبت و بالاي فلز Al با كليه فلزات سنگين  و رابطه مثبت و معني دار متوسط ذرات در اندازه گل با غلظت اين فلزات مي باشد. آزمون تحليل مؤلفه اصلي نيز منجر به شناسايي 2 فاكتور اصلي گرديد. فاكتور اصلي شامل فلزات Co، Al، V، Cu، Ni، Zn و Cr است كه نشان دهنده منشا زمين زاد براي فلزات سنگين مي باشد، فاكتور دوم نيز شامل ذرات در اندازه گل وMo  مي باشد. تلفيق نتايج آماري نشان دهنده منشأ زمين زاد فلزات سنگين در نهشته هاي رودخانه ماشلك و نقش ذرات در اندازه گل در حمل و انتقال اين فلزات مي باشد. در مجموع به علت عدم تمركز مراكز صنعتي و همچنين صعب العبور بودن كرانه رودخانه ماشلك در بالادست كه امكان فعاليت‌هاي انساني در منطقه را محدود مي كند، رسوبات اين رودخانه آلودگي ناچيزي را نسبت به فلزات سنگين دارند و عمده آلودگي هاي اين رسوبات به صورت نقطه اي و به علت فعاليت هاي كشاورزي و يا ايستگاه پساب محل دفن زباله و شهرك صنعتي در محدوده هاي پايين دست رودخانه مي باشد.