ژئوشيمي ماسه سنگ هاي سازند اجاق‌قشلاق (ائوسن بالايي-اليگوسن زيرين)، خاور مغان، شمال باختر ايران: كاربرد در تعيين سنگ والد، شرايط اقليمي و موقعيت تكتونيكي

مطالعات پتروگرافي و ژئوشيمي ماسه سنگ هاي سازند اجاق قشلاق (ائوسن بالايي-اليگوسن زيرين) به منظور ارزيابي شرايط تكتونيكي، آب و هوا، درجه هوازدگي و نوع سنگ مادر انجام گرفته است. تركيب ماسه سنگ هاي سازند اجاق قشلاق عمدتا ليـت آرنايت و ليت آرنايت فلدسپات دار و به ميزان اندك آركوز و گري وكي است. به طور كلي ماسه سنگ ها بلوغ بافتي و تركيبي پاييني دارند بطوري كه خرده هاي آتشفشاني، فلدسپات هاي پلاژيوكلاز و پتاسيم دار اجزاي اصلي تشكيل دهنده هستند و ذرات تشكيل دهنده جورشدگي و گردشدگي ضعيفي را نشان مي دهند. نمودارهاي ژئوشيميايي شامل دياگرام توابع تفكيكي و TiO2 در برابر Al2O3 و TiO2 در برابر Zr، عناصر فرعي La/Th در برابر Hf و Zr/Sc و Th/Sc نشان دهنده سنگ مادر بازيك تا حدواسط (و تا اندازه اي اسيدي) براي ماسه سنگ هاي سازند اجاق قشلاق در ناحيه مورد مطالعه است. محاسبه فاكتور هوازدگي شيميايي در كنار ترسيم نمودارهاي SiO2 در برابر Al2O3+K2O+Na2O وAl2O3- CaO+Na2O+K2O بيانگر وجود شرايط آب و هوايي نيمه خشك، درجه هوازدگي پايين و ميزان اندك حمل و نقل براي رسوبات سازند اجاق قشلاق است كه موجب حفظ شدگي كاني هاي ناپايدار مانند كاني هاي فرومنيزيم و پلاژيوكلاز شده است. موقعيت تكتونيكي براي ماسه سنگ هاي سازند اجاق قشلاق بر اساس نسبت Al2O3/SiO2 به Fe2O3+MgO، K2O/Na2O به SiO2، La-Th-Sc و نسبت عناصر فرعي Th/Sc و La/Th، جزاير قوسي تعيين شده است. نتايج بدست آمده در اين مطالعه جهت بازسازي شرايط جغرافياي ديرينه و تاريخچه تكامل تكتونيكي-رسوبي حوضه مغان مفيد خواهد بود.