تبيين و اولويت‌‌بندي ابعاد تعلق به مكان در محوطه‌هاي دانشگاهي از منظر دانشجويان با بررسي چند نمونۀ موردي

دانشجويان سال اول در جابه‌جايي از شهر محل زندگي به دانشگاه با چالش‌هاي اجتماعي و فكري مواجه مي‌شوند و شكل‌‌گيري تعلق به مكان را تجربه مي‌كنند. تعلق به مكان رابطه‌ عاطفي و پيوندي مثبت بين انسان و مكان است كه موجب تبديل فضا به مكان خاص براي افراد مي‌‌شود. تعلق به مكان در فرايند جذب دانشجويان به محيط آموزشي جديد ضروري است، ازاين‌رو شناخت ابعاد تعلق به مكان در طراحي محوطه‌هاي دانشگاهي اهميت دارد. با تحولات روزافزون علمي و توجه به امر آموزش در فضاي باز در اين عرصه، اهميت ويژه‌ طراحي محوطه‌هاي دانشگاهي براي ارتقاي كيفيت آموزشي روشن مي‌شود. هدف در اين پژوهش تبيين و اولويت‌‌بندي ابعاد تعلق به مكان در محوطه‌هاي دانشگاهي است. نمونه‌‌هاي موردي بعد از انقلاب اسلامي تأسيس و در سه كلان‌شهر، به‌دليل مراجعات اكثر دانشجويان و با سه اقليم مختلف، انتخاب شد كه شامل دانشگاه آزاد نجف‌آباد و خميني‌‌شهر در استان اصفهان، دانشگاه هنر اسلامي تبريز و دانشگاه آزاد بناب در استان آذربايجان شرقي، و دانشگاه صنعتي خاتم‌‌الانبياي بهبهان و دانشگاه آزاد آبادان در استان خوزستان است. پژوهش حاضر از منظر هدف كاربردي، به لحاظ ماهيت، توصيفي‌ـ تحليلي و از نظر فرايند انجام، كيفي و كمي (تركيبي) است. ابتدا پژوهش‌‌هاي حوزه‌‌هاي روان‌شناسي محيط، تعلق به مكان و محوطه‌هاي دانشگاهي بررسي و ابعاد تعلق به مكان استخراج گرديد. همچنين مؤلفه‌هاي مؤثر بر ابعاد تعلق به مكان مشخص شدند. سپس نمونه‌ محوطه‌هاي دانشگاهي بررسي گرديد و با تكميل فرم مشاهده و پرسش‌نامه‌ حاصل از مطالعات نظري به ارزيابي ابعاد تعلق به مكان از ديد دانشجويان پرداخته شد. بنابر نتايج، ابعاد ده‌‌گانه‌ تعلق به مكان از منظر دانشجويان در محوطه‌هاي دانشگاهيِ نمونه‌‌هاي مورد پژوهش، داراي اهميت‌هاي متفاوت بوده است كه آشنايي با مكان، ريشه‌داري، معناي مكان، پيوند اجتماعي با مكان، رضايت از مكان، تعلق به مكان، پيوند عاطفي با مكان، وابستگي به مكان، پيوند با طبيعت، و هويت مكان، به‌ترتيب در اولويت‌هاي اول تا دهم هستند. در ادامه راهكار‌‌هاي طراحي مبتني بر نظرسنجي خبرگان عرضه گرديد.