بررسي سيستماتيك پژوهش‏ هاي حوزۀ مدل سازي تخليه از ساختمان در هنگام حريق و تبيين چارچوب معماري ايمن از منظر تخليه

طراحي مسيرهاي خروج براي تخليه اضطراري به‌هنگام رخداد حريق يكي از موضوع‌هاي عملكردي طراحي معماري است. امروزه مي‌توان عملكرد ساختمان در خروج ايمن افراد به‌هنگام شرايط اضطراري حريق را با ابزار «مدل‌سازي تخليه» سنجيد. پژوهش حاضر با هدف بررسي سيستماتيك پژوهش ‏هاي انجام‌شده در حوزه مدل‌سازي تخليه از ساختمان در هنگام حريق انجام گرفته است. با جستجوي ادبيات تخصصي، پايگاه داده‏ اي متشكل از 152 مقاله ساخته شدند و داده ‏هاي حاصل از آن براي پاسخ به سه پرسش اصلي بررسي گرديدند. در پرسش اول «جايگاه طراحي معماري در كل پژوهش‏ هاي حوزه مدل‌سازي تخليه حريق» مورد سؤال قرار گرفت. مسائل طراحي معماري يك دسته در انواع پنج‏گانه پژوهش‏ هاي مدل‌سازي تخليه هستند و در نمونه ‏هاي مدل‌سازي‌شده نيز تنوعي از مقياس‏هاي مختلف در فرايند طراحي ملاحظه مي‌شود. همچنين كيفيتي تحت عنوان «معماري ايمن» تعريف شد و شاخص‏ هاي مربوطه پنج رويكرد زمان‌محور، پيكره ‏بندي‌محور، ظرفيت‌محور، ازدحام‌محور و ريسك‌محور طبقه‏ بندي شدند. پرسش دوم در مورد «عناصر معماري واجد اهميت در مسائل مدل‌سازي تخليه» بود. با بررسي متغيرها در پژوهش ‏هاي مختلف و رابطه ميان آنها دريافت شد كه عناصر متعددي از معماري متغير مستقل در مسائل مدل‌سازي تخليه قلمداد مي‌شوند و ويژگي‏ هاي طراحي آنها با ‏عنوان سنجه‏ هايي براي تبيين متغيرهاي وابسته‏ ديگر لحاظ شده‏اند. در پرسش سوم در خصوص «رابطه عناصر معماري با ديگر پارامترهاي مدل‌سازي تخليه» بود. در مواردي كه هدف از مدل‌سازي ارزيابي يك طرح است؛ نتايج مي‌تواند منجر به اعمال تغييرات زيادي در طرح شود. مدل‌هاي تخليه مي‌توانند از حيث ويژگي‏ هاي متعددي همچون مقياس، رويكرد مدل براي نمايش انسان و فضا، و الگوريتم‏ هاي مسيريابي متنوع و متفاوت باشند. روش‏ هاي مدل‌سازي با پيشرفت طراحي رابطه‏ اي متناظر دارند. در مراحل اوليه، فرايند معماري مدل‌سازي در مقياس كلان‏ مي‌تواند منجر به رد يا پذيرش يك گزينه طراحي شود، يا همخواني يا ناهمخواني طرح را با حدود عملكردي الزامي نشان دهد. در طرح‏ هاي توسعه‌يافته‏ تر، مدل‌سازي در مقياس خرد به‏ مثابه ابزاري براي تصميم ‏گيري نهايي در مورد ابعاد، جزئيات پيكره‏ بندي‏ ها، و جانمايي ستون‏ها و مبلمان فضا كاركرد دارد. همچنين تلفيق رويكردهاي پنج‏ گانه معماري ايمن امكان تدوين چارچوب‏ هاي عملياتي براي ارزيابي عملكرد ايمني تخليه طرح معماري را فراهم مي ‏آورد.