تغيير شكل‌هاي معدني فسفر و فعاليت فسفاتازي خاك شني پس از غني شدن با اصلاح‌كننده‌هاي معدني، آلي و ميكروبي و انكوباسيون دوماهه

در اين پژوهش اثر برخي ميكروارگانيسم‌هاي حل‌كننده فسفات بر شكل‌هاي معدني فسفر در يك خاك شني تيمارشده با مواد معدني و آلي، مورد مطالعه قرار گرفت. آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار با دو فاكتور ميكروارگانيسم (شاهد، انتروباكتر، بريوندوموناس و پريفورموسپورا اينديكا) و كاني (شاهد، آپاتيت (5 درصد وزني)، آپاتيت (5 درصد) دركنار زئوليت (3 درصد) و آپاتيت (5 درصد) ‏‎دركنار‎‏ ملاس ‏‏(1 درصد)‏) انجام شد. پس از اعمال تيمارها و 60 روز انكوباسيون، اجزاي فسفر معدني خاك و فعاليت فسفاتاز قليايي اندازه‌گيري شد. توزيع فسفر در خاك در شكل‌هاي اكتاكلسيم‌فسفات آپاتيتي دي‌كلسيم‌فسفات اولسن آلومينيوم فسفات آهن فسفات مشاهده شد و كاربرد آپاتيت سبب افزايش همه شكل‌هاي فسفر شد. تيمار آپاتيت زئوليت بسيار مؤثر بود و هرچند نسبت به كاربرد آپاتيت سبب افزايش معني‌دار در فسفر اولسن نشد (كه مي‌تواند به دليل ظرفيت تبادل كاتيوني اندك خاك باشد) اما بر ديگر شكل‌هاي فسفر تأثير معني‌دار (p 0.05) داشت و منجر به افزايش شكل دي‌كلسيم‌فسفات (%69/2)، كاهش فسفر آپاتيتي (% 34/8) و فسفات آهن (%60/0) شد. كاربرد آپاتيت ملاس نسبت به كاربرد آپاتيت سبب افزايش معني‌دار (p 0.05) دي‌كلسيم‌فسفات (%48/9) و اكتاكلسيم‌فسفات (%29/3) و كاهش معني‌دار (p 0.05) فسفر آپاتيتي (%62/1) و فسفر اولسن (%63/9) شد. مايه‌زني ميكروبي سبب افزايش معني‌دار فسفر اولسن و دي‌كلسيم‌فسفات و كاهش معني‌دار اكتاكلسيم‌فسفات و فسفر آپاتيتي شد كه نشان دهنده توانمندي ميكروارگانيسم‌ها براي افزايش قابليت دسترسي فسفر است. مجموع نتايج نشان‌دهنده تأثير بيشتر انتروباكتر و پريفورموسپورا اينديكا نسبت به بريوندوموناس است. به نظر مي‌رسد ميكروارگانيسم‌ها در حضور مواد اصلاح‌كننده متفاوت پاسخ‌هاي متفاوتي را ابراز مي كنند، به طوري كه در تيمارهاي آپاتيت و ملاس آپاتيت فعاليت فسفاتاز قليايي در پي مايه‌زني ميكروبي افزايش داشت، درحالي كه در تيمار زئوليت آپاتيت pH كاهش داشته كه نشان دهنده توليد اسيدهاي آلي توسط ميكروارگانيسم ها است.