نقد و بررسي كنايات عامّه زبان لري بختياري

كنايات عامّه يكي از مهم‌ترين عناصر زبان عامّه‌اند و زبان عامّه در مناطق مختلف ايران از اين نظر پربار و قابل بررسي است. در سال‌هاي اخير و در پرتو پژوهش‌هايي كه در حوزه زبان و ادبيات عامّه صورت گرفته، دريچه‌هايي بر اين موضوع گشوده شده، اما همچنان جاي نقد و بررسي علمي كنايات زبان عامّه، به‌ويژه به‌دليل خلط‌ شدن آن‌ها با استعارات و امثال، خالي است. بر همين اساس در اين مقاله، كنايات عامّه زبان لري بختياري در محدوده شهرستان كوهرنگ استان چهارمحال و بختياري، به روش تحليل محتوا، رويكرد توصيفي ـ تحليلي مورد نقد و بررسي قرار گرفته و معيارهايي براي شناخت آن‌ها از استعاره‌هاي مركب، استعاره‌هاي تمثيلي و امثال ارائه شده و آن‌گاه، كنايات عامّه از نظر داشتن يا نداشتن معادل در زبان فارسي، موضوع و محتوا، ميزان بسامد، نوع كاربرد، ساختمان مكنيٌ‌به، رابطه بين مكنيٌ‌عنه و مكنيٌ‌به، سرعت انتقال از مكنيٌ‌به به مكنيٌ‌عنه، وضوح و خفا و نوع دستوري مكنيٌ‌عنه بررسي شده‌اند و به‌طور خلاصه مشخص شده كه در زبان عامه بختياري، كنايات ويژه‌اي وجود دارد؛ كنايات ساخته‌شده با «آب»، «آتش»، «دست»، «سر» و «رو» بسامد بالايي دارند. در كنايات عامه بختياري اصل و نسب، شجاعت و دليري و داشتن هنر ستوده است و بي‌عرضگي، تنبلي و نامرتب ‌بودن نكوهيده. بيشتر كنايات عامه بختياري از نوع عبارت‌هاي فعلي‌اند.