واكنش رويشي درختان سپيدار (Populus alba)، سنجد (Elaeagnus angustifolia)، و گز (Tamarix sp) به عوامل اقليمي و دبي رودخانه در جنگل‎ هاي كران رودي اَرَس

مقدمه و هدف: مطالعات مقايسه‎اي جريانات آزاد و منظم رودخانه‎اي باعث افزايش درك ما از اثراث زيست محيطي رودخانه‎ها روي پوشش‎هاي گياهي حاشيه آن مي‎شود. مناطق كران رودي به طور ويژه نسبت به چرخه هيدرولوژيكي حساس هستند كه اين نكته به‎عنوان يك شاخص مناسب براي نشان دادن تغييرات زيست محيطي بكار مي‎روند. با توجه به اينگه عناصر گياهي جنگل‎هاي كران رودي تحت تاثير نوسانات رودخانه و متغيرهاي اقليمي مي‎باشد، پژوهش حاضر به‎دنبال بررسي ميزان اثرگذاري فاكتورهاي فوق بر روي رويش گونه‎هاي سپيدار، سنجد و گز، كه از گونه‎هاي درختي و درختچه‎اي اين جنگل‎هاست، مي‎باشد. مواد و روش‎ ها: سه گونه درختي از جنگل هاي كران رودي ارس براي مطالعه در اين تحقيق انتخاب شد. با استفاده مته سال سنج از پايه هاي قطور گونه هاي مورد مطالعه نمونه هاي رويشي استخراج گرديد. حلقه هاي رويشي نمونه ها بعد از آماده سازي با استفاده از ميز اندازه گيري LINTAB اندازه گيري و ثبت شد. مقادير حلقه هاي رويشي بعد از تاريخ گذاري تطبيقي با استفاده از روش استانداردسازي گاه شناسي درختي براي هرگونه ايجاد شد كه براي گونه سپيدار با طول 48 سال، گونه سنجد با طول 28 سال، گونه گز با طول 23 سال منحني گاه شناسي درختي بدست آمد. يافته ‎ها: نتايج تجزيه و تحليل همبستگي پيرسون نشان داد رويش گونه سپيدار واكنش منفي به بيشينه دماي هواي ماه شهريور، ميانگين دماي هوا مرداد و شهريور داشت. گونه سنجد واكنش مثبت به ميانگين دماي هواي ارديبهشت و واكنش منفي به كمينه دماي هواي مرداد داشت. شاخص رويشي گونه سنجد رابطه مثبتي با مقادير دبي رودخانه در اسفند و رابطه منفي در شهريور نشان داد. بيشينه دماي هواي مهر و ميانگين دماي هواي مهر و آذر قبل فصل رويشي تاثير منفي بر گونه گز داشت. مجموع بارندگي آذر و بهمن قبل فصل رويش تاثير مثبت و مجموع بارندگي شهريور فصل رويش و مجموع بارندگي ماه دي قبل فصل رويش رابطه منفي با رويش گونه گز به نمايش گذاشت. ميانگين مقادير دبي آذر رابطه عكسي را با رويش گونه گز نشان داد. نتيجه ‎گيري: نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد بالابودن دماي هوا، پايين بودن مقادير بارندگي و دبي رودخانه در ماه‎هاي تابستان عامل بازدارنده رويش درختان محسوب مي‎شود. شناخت تأثير متغيرهاي اقليمي و نوسانات رودخانه‌اي روي جنگل هاي كران رودي مي تواند در برنامه ريزي دقيق در احياء، بازسازي و مديريت آن نقش مهمي را ايفا نمايد. با توجه به خشك سالي هاي اخير و سدسازي روي رودخانه اَرَس در بالادست ميزان آب جرياني رودخانه كاهش و منجر به كاهش سطح پوشش گياهي در كرانه آن شده است؛ لذا ضروري است در انتخاب گونه هاي بومي در جنگل كاري ها عوامل تأثيرگذار مد نظر قرار گيرد.