تحليل انتقادي گفتمان مسلط بر بازنمايي مولوي در نسخه ثواقب المناقب (برمبناي نظريه فركلاف)

نگارگري به عنوان هنري كه در دوره پيشامدرن همواره در خدمت شاهان و حاميان قدرتمند بوده، رسانه‌اي براي بازنمايي پديده‌ها تحت تاثير گفتمان‌هاي غالب است. در اين پژوهش كه با هدف واكاوي تاثير گفتمان‌هاي مسلط بر تصويرگري شخصيت مولوي در نسخه ثواقب المناقب به منظور رسيدن به دركي بهتر از سازوكار‌‌هاي نقاشانه و تاثير و تاثر آنها در مواجهه با جريان‌‌هاي فرهنگي و اجتماعي صورت گرفت، كليت پژوهش حول پاسخگويي به اين سؤالات شكل گرفت كه: 1. نگاره‌هاي نسخه ثواقب المناقب تهيه شده در مكتب بغداد عثماني، از چه موضوعي و از چه موضعي سخن مي‌گويند؟ و 2. آرايش عناصر بصري در اين تصاوير چگونه شكل گرفته و پيام ايدئولوژيك در اين آثار چگونه بيان تصويري پيدا كرده است؟ پژوهش حاضر با روشي توصيفي تحليلي انجام شده و داده‌‌هاي مورد نياز آن با استفاده از مطالعات كتابخانه اي و بهره گيري از منابع دست اول تهيه شد. اطلاعات بدست آمده در اين پژوهش بر مبناي نظريه تحليل گفتمان فركلاف مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و درنهايت بدين نتيجه رهنمون شد كه موضع حاميان نسخه ثواقب المناقب و به‌تبع آن توليدكنندگان و تصويرگران اين نسخه، ميانجيگري بين دو گفتمان تشيع و تسنن بوده و موضوعي كه كتاب سعي دارد بدان پرداخته و آن را برجسته كند، نقش شگرف و انكارناپذير مولوي در برقراري تعامل بين دو گفتمان مذكور است. در اين راه تركيب‌بندي استعلايي نگاره‌ها، جايگاه مولوي در هر نگاره، نسبت اندازه‌هاي او به ساير افراد، كل تصوير و حتي نسبت سر به تن او، بهره‌گيري از رنگ‌هاي نمادين ازجمله عناصر بصري‌اي بودند كه هنرمندان به كار گرفته تا بر علو درجه مولوي، نقش مؤثر وي در گفتمان‌هاي تصوف، تشيع و تسنن، جايگاه او نزد همگان تأكيد كنند كه همه اين‌ها حامل پيام ايدئولوژيك سيادت مولويه و به‌حق بودن ايشان هستند.