بررسي رقابت پذيري شهرها توسط شاخص هاي شهراثرگذار و شهر قدرتمند با تلفيق مدل الماس پورتر«diamond model»و تكنيك Fuzzy dematel»» (مورد پژوهي :دارالمرحمه،سمنان)

رقابت پذيري جهاني اسم بازي عصر ماست و امروزه رقابت پذيري شهرها نقشي اساسي در توسعه شهرها دارد. رقابت پذيري در اثر تركيبي از دارايي ها و فرايندها به وجود مي آيد. دارايي ها يا به صورت موهبت است، مانند منابع طبيعي يا ساخته شده به وسيله انسان، مانند زيرساخت هاي شهر و فرايندها كه دارايي ها را به منافع اقتصادي براي شهرها تبديل ميكند و در نهايت موجب رقابت پذيري آنها مي شود. با شكل گيري جهاني شدن و شبكه اي شدن اقتصاد جهاني، شهرها همواره به عنوان گره هاي اقتصاد شبكه اي، جايگاه ويژهاي يافته است. اعتقاد بر همسطحي اين رقابت با رقابت ملي است. امروزه اثرگذاري، نفوذ و قدرتمندي شهرها، درآمدزايي پايدار را براي شهر و مديران شهري فراهم خواهد كرد. در اين تحقيق به جهت بررسي اثرگذاري، نفوذ و رتبه بندي و با مدل پورتر « شهر قدرتمند » و « شهر اثرگذار » قدرتمندي شهر سمنان، اين شهر با شاخص هاي موردتحليل قرار ميگيرد. اثرگذاري، نفوذ و قدرتمندي شهرها، شكل دهي رقابت پذيري آينده شهرها را ممكن و عملي مي سازد. شاخص هاي سنجش شهرهاي اثرگذار به نوعي قدرت اثرگذاري شهرها را در بهبود فضاي كسب وكار براي دستيابي به رشد اقتصادي، ارتقاي سطح سواد و تحصيلات شهروندان، جذب شهروند خارجي، سرعت دسترسي ساكنان شهر به اخبار و اطلاعات، افزايش كيفيت و كميت خدمات شهري به خصوص تفريحي و رفاهي، فعاليت هاي اجتماعي و ديپلماتيك در شهر، حكمروايي محلي (حكمروايي خوب شهري)، اقتصاد، نوآوري و سلامت و تندرستي افراد موردسنجش قرار ميدهد. قدرتمندي شهرها نيز با شش معيار كلي و عمده اقتصاد، تحقيق و توسعه، تعاملات فرهنگي، قابليت زندگي، محيطزيست و دسترسي سنجش خواهد شد كه اين معيارهاي سنجش ارزيابي قدرت شهرها و به ويژه در اين تحقيق، شهر سمنان، بر اساس شاخصهاي مجمع جهاني اقتصاد، شاخصهاي رقابتپذيري جهاني GCI و شاخص جهاني قدرت شهري (GPCI) و با اقتباس از آنها تعيين شده است. اين پژوهش با هدف ارزيابي اثرگذاري، نفوذ و قدرتمندي شهر سمنان انجام شده و ماهيت تحقيق با توجه به هدف آن، كاربردي و بر اساس روش، توصيفي علّي است. جامعه آماري پژوهش را ٤٤ نفر از كارشناسان، خبرگان و استادان آشنا با مباحث اقتصاد شهري، شهرسازي و رقابت پذيري شهري تشكيل دادهاند. خبرگان به روش زنجيرهاي انتخاب شده اند. به منظور تحليل و دستيابي به اهداف پژوهش، از تلفيق دو مدل رقابتپذيري پورتر diamond model و تكنيك Fuzzy dematel استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان ميدهد كه بر اساس مقادير D-R از ميان معيارهاي هشتگانه نفوذ اثرگذاري شهر سمنان، معيار اقتصادي (بهبود فضاي كسبوكار) با مقدار 0.941 مؤلفه هاي تشكيل دهنده و راهبردي (تأثيرگذارترين و محوري) و معيار فعاليت هاي ديپلماتيك و سياسي با مقدار 0.587 از مؤلفه هاي تأثيرگذار عملياتي (تأثيرپذيرترين) معيار نفوذ و اثرگذاري شهر سمنان به حساب مي آيد. بر اساس تحليل مدل پورتر نيز معيار اقتصادي (بهبود فضاي كسبوكار) از فاكتورهاي دروني مدل شناسايي شد و جزء منابع نيروي انساني/ سازمان ايجاد رقابت پذيري در شهر سمنان قرار گرفت. معيار فعاليت هاي ديپلماتيك و سياسي از فاكتورهاي استراتژي، ساختار و رقابت/ شرايط داخلي مدل شناسايي شد و جزء منابع سازمان ايجاد رقابت پذيري در شهر سمنان قرار گرفت. بر اساس مقادير D+R معيار اقتصادي (بهبود فضاي كسبوكار) با مقدار 2.671 بهعنوان مؤلفه هاي تشكيل دهنده، راهبردي و بااهميت ترين معيار نفوذ و اثرگذاري شهرها شناسايي شد. بر اساس مدل پورتر نيز معيار اقتصادي (بهبود فضاي كسب وكار) از فاكتورهاي دروني مدل شناسايي شد و جزء منابع نيروي انساني ايجاد رقابت پذيري در شهر سمنان قرار گرفت. همچنين بر اساس مقادير D-R از شش معيار كلي و عمده ارزيابي قدرتمندي شهرها معيار اقتصاد و دسترسي با مقدار 0.862 مؤلفه تشكيل دهنده و راهبردي و معيار قابليت زندگي و محيطزيست با مقدار 0.523 از مؤلفه هاي تأثيرگذار عملياتي شناخته شد. معيار اقتصاد از فاكتورهاي دروني مدل شناسايي شد و جزء منابع نيروي انساني/ سازمان ايجاد رقابت پذيري قرار گرفت. معيار دسترسي از فاكتور استراتژي، ساختار و رقابت مدل شناسايي شد و جزء منابع فناوري ايجاد رقابت پذيري براي سمنان قرار گرفت. همچنين بر اساس مقادير D+R معيار اقتصادي (ارائه خدمات خلاق پيشرفته APS) با مقدار 2.542 به عنوان بااهميت ترين معيار (معيار تشكيل دهنده) قدرتمندي شهر شناسايي شد. با تحليل پورتر ارائه خدمات خلاق پيشرفته APS از فاكتورهاي دروني مدل شناسايي شد و جزء منابع نيروي انساني/ فناوري ايجاد رقابت پذيري در سمنان قرار گرفت.