همبستگي شهود و احساس نزدِ شلايرماخر در كتاب دربارۀ دين

مقاله حاضر تصويري از احساس و شهود و نسبت آنها با هم را در كتاب درباره‌ي دين به دست مي‌دهد. اين دو، مفاهيمي ناگسستني در انديشه‌ي شلايرماخر به‌شمار مي‌آيند. در عين حال او با پيوند شهود و احساس مي‌كوشد در نظامي الاهياتي- فلسفي، تجربه‌ي ديني انساني را در نظام ارگانيك طبيعت و مبتني بر اين‌هماني سوژه و اوبژه در تفكر رومانتيك‌هاي اوليه و در بستري اسپينوزايي از عالم ارايه دهد. شلايرماخر ارتباط متناهي و نامتناهي را از طريق شهودِ عالم توسط سوژه و ارتباط دوطرفه‌ي شاهد و مشهود را با تاكيد بر پيشا-نظري بودن شهود در درباره‌ي دين تبيين مي-كند. اين موضوع مبين آن است كه معرفت از نگاه شلايرماخر در ساحتي ورايِ معرفت نظريِ فيلسوفان مشابهي مثل كانت، مطرح مي‌شود. به عبارتي مي‌توان شهود و احساس او را نه در ساحت‌هاي متافيزيكي و اخلاقي، بلكه در ساحتي معنوي و باطني براي انسان در نظر گرفت. در اين مقاله همچنين كوشيده‌ايم تا چرخش از احساس به نظر را در ويرايش سوم به عنواني موضوعي بديع در سير انديشه‌ي شلايرماخر مطرح كنيم. كار اصلي اين مقاله توضيح و تبيين كلي مفهومِ شهود و احساس با تكيه بر كتاب درباره‌ي دين است.