بررسي وجوه اشتراك و افتراق بيع سلم در مذاهب اسلامي

اين مطالعه به‌منظور بررسي تطبيقي شروط بيع سلم براي بازتاب آراي فقيهان مذاهب اسلامي، به اين مسئله پرداخته است كه وجوه اشتراك و افتراق بيع سلم در مذاهب اسلامي چيست و در موارد افتراقي، كدام نظر مي‌تواند به‌عنوان يك نظر اصح و قابل‌اطمينان مطرح باشد؟ اين نوشتار با محوريت بررسي شروط ده‌گانه بيع سلم در فقه مذاهب اسلامي نشان مي‌دهد، جمهور فقها بر لزوم وجود پنج شرط به‌صورت مشترك و صحت آن در بيع سلم اتفاق‌نظر دارند كه عبارت‌اند از: موجل بودن مسلم‌فيه، معلوم بودن اجل تسليم مسلم‌فيه، كلي در ذمه بودن مسلم‌فيه، مضبوط بودن و معلوم بودن مسلم‌فيه؛ و در پنج شرط آن دچار اختلاف عقيده‌اند كه عبارت‌اند از: مكان تسليم مسلم‌فيه، زمان عام‌الوجود بودن تسليم مسلم‌فيه، كيفيت علم به ثمن، زمان تسليم ثمن و حلول اجل تسليم مسلم‌فيه. پس از بررسي وجوه افتراقي و پرداختن به نظر اصح در هريك، اين نتيجه به‌دست آمد كه فقدان يكي از شروط اتفاقي سبب بطلان بيع سلم، نزاع و اختلاف ميان متعاقدين مي‌گردد و شروط اختلافي غالباً ناظر به جلوگيري از تضرر و تغرر ميان متعاقدين است؛ ازاين‌رو، شروط اتفاقي و اختلافي مكمل يكديگرند. شروط اتفاقي ناظر به عدم نزاع و اختلاف و شروط اختلافي ناظر به عدم تضرر متعاقدين است.