واكاوي حكم عقد نكاح بالغه بدون اذن ولي در مذاهب فقهي اسلامي

بي‌ترديد با توجه به ضرورت زيست اجتماعي انسان و بقا و توليد و تكثير نسل، ازدواج و نكاح امري ضروري است؛ بنابراين، از آغاز خلقت در ملل و نحل مختلف، رفتارها و عرفها و قوانين خاص وضع شده و جريان داشته است. ازجمله مسائل موردبحث و نقد علمي مسئله نكاح دختر بالغ و وابستگي آن به اذن ولي زوجه است. اين نوشتار نخست به بررسي مفاهيم تحقيق چون ولايت و ولي و انواع آن و مراتب آن از نظر شيعه و اهل سنت پرداخته و ضمن بيان آراي فقهاي شيعه و سني درباره اجراي نكاح بدون اذن ولي، به اين سؤالات پاسخ داده است: «1. آيا در نكاح بالغه اذن ولي شرط صحت عقد است يا خير؟ 2. ديدگاه و آراي موافقان و مخالفان با اذن ولي و ادله آنها كدام است؟ 3. ديدگاه قائلان به تشريك اذن ولي و اراده بالغه رشيده در نكاح چگونه است؟ 4. ديدگاه قائلان به‌تفصيل اذن ولي در عقد دائم و موقت چگونه است؟» در اين پژوهش بيان‌ شده كه برخي از فقها در مسئله نكاح بالغه، قائل به استقلال نظر پدر و جد پدري و برخي قائل به استقلال نظر بالغه رشيده و برخي نيز قائل به اشتراك نظر ولي و بالغه رشيده هستند كه هركدام دلايل خود را دارند كه به‌تفصيل بيان گرديده و همچنين نظر فقها در عقد موقت و دائم هم با ادله آن ذكرشده است. در پايان، تحقيق به اين دستاورد رسيده است كه قيد رشيده بيشترين نقش را در حل اين مسئله دارد؛ زيرا با ابزار تنقيح مناط و تصريح برخي روايتها مشخص مي‌شود، مقصود از ضرورت اذن ولي در بالغه حكم ارشادي است و در صورت اجراي عقد بالغه بدون اذن ولي با احراز رشد دختر و وجود مصلحت و غبطه دختر، اين عقد صحيح است.