تدوين راهبردهاي پايداري زيرساخت‎هاي سبز شهري با استفاده از ارزيابي تغييرات سيماي سرزمين (مطالعه موردي: منطقه دو كلان‌شهر تهران)

توسعه افسارگسيخته كالبدي - فضايي شهرها، باعث تغيير پوشش اراضي و ازدست‌رفتن انسجام زيرساخت‎هاي سبز مي‎شود. همواره در شهرها اين خطر وجود دارد كه پايداري اين زيرساخت‎ها در مقايسه با توسعه شهري ناديده گرفته شود. اين زيرساخت‎ها (اراضي رودكناري، باغ‎ها، پارك‎هاي شهري، سبز راه‌هاي دست كاشت و اراضي باير) با حضور در درون و پيرامون شهرها، مي‎توانند خدمات اكوسيستمي بي‎شماري را عرضه نمايند كه در صورت ازدست‌رفتن غيرقابل‌جايگزين خواهند بود. به‌اين‌ترتيب، شناخت روند تغييرپذيري به‌منظور هدايت برنامه‎ريزي و مديريت سيماي سرزمين شهري ضروري است. هدف اين پژوهش، ارزيابي و پيش‎بيني تغييرات پوشش اراضي، سنجش تغييرات ساختار سيماي سرزمين و سپس پيشنهاد راهبردهاي پايداري زيرساخت‎هاي سبز به‌منظور هدايت مديريت سيماي سرزمين در منطقه دو كلان‌شهر تهران است. اين منطقه از گذشته به دليل گذر دو رود - دره دركه و فرحزاد موقعيت ممتازي نيز داشته است. در اين پژوهش به‌منظور تهيه نقشه‎ پوشش‎هاي مختلف اراضي، از تصاوير ماهواره‎اي سال‎هاي 1986، 2000 و 2016 و نرم‎افزار IDRISI استفاده شده است. همچنين براي پيش‎بيني پوشش اراضي سال 2032، زنجيره ماركوف و همان نرم‎افزار به كار گرفته شده است. بر اساس هدف اين پژوهش، سه‌طبقه فضاي سبز، فضاي باز و فضاي انسان‎ساخت موردنظر بوده و دوطبقه فضاي سبز و فضاي باز به‌عنوان زيرساخت سبز تلقي شده است. همچنين به‌منظور تحليل تغييرات ساختاري، از محاسبه سنجه‎هاي NP، MPS، MPAR، CONTIG، MESH، SPLIT، LP، PLAND و Division در نرم‎افزار FRAGSTATS استفاده شده است. در مجموع طي سال‎هاي 1986 تا 2016، به ترتيب حدود 617 هكتار از اراضي سبز و 1100 هكتار از اراضي باز به اراضي انسان‎ساخت تبديل شده‎اند. باتوجه‌به يافته‎ها كه بيانگر جايگزين‌شدن گسترده زيرساخت‎هاي سبز توسط اراضي ساخته شده و ازدست‌رفتن انسجام آن‎ها است، راهبردهايي بر اساس پنج اصل اكولوژي سيماي سرزمين پيشنهاد شده است.