تعيين آستانه تحمل به شوري توده‌هاي مختلف شنبليله (Trigonella Foenum-graecum L) در مرحله جوانه‌زني با استفاده از مدل‌هاي تجربي

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﻮري ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺧﺎك، ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺷﻮري ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺧﺎك ﺷﻮر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﺬر ﺷﻨﺒﻠﻴﻠﻪ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ تجربي ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺷﻮري ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ آزمايشگاهي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر،ﺑﺬرﻫﺎي ﭘﻨﺞ ﺗﻮده ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻨﺪي، اردﺳﺘﺎﻧﻲ، اصفهاني، ﻧﻲ رﻳﺰي و ﻣﺸﻬﺪي، در ﭘﺘﺮي دﻳﺶ ﻫﺎي اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺲ از اﻓﺰودن آب ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ dS/m 27، 24، 21، 18، 15، 12، 9، 6، 3، ﺷﺎﻫﺪ در ژرﻣﻴﻨﺎﺗﻮر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻃﺮح آﻣﺎري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﻗﺎﻟﺐ آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺗﻜﺮار ﺑﻮد. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﻮري ﺗﺎ ﺳﻄﺢ 6 dS/m ﺑﺮ درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﺬور ﺗﺎﺛﻴﺮي ﻧﺪاﺷﺖ، ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺳﻄﻮح ﺷﻮري ﺑﺎﻻﺗﺮ، درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺮد. اﻋﻤﺎل ﺷﻮري 24 و 27 dS/m، درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﺬور را ﺑﻤﻨﻈﻮر 29/8 و 80/81 درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺎﻫﺶ داد. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ، ﺳﺮﻋﺖ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﺬور ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد. اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺮاي ﺗﻮده ﻫﺎي اردﺳﺘﺎﻧﻲ و ﻧﻲ رﻳﺰي ﺗﺎ ﺳﻄﺢ 3 dS/m و ﺑﺮاي ﺗﻮده ﻫﺎي اصفهاني، ﻫﻨﺪي و ﻣﺸﻬﺪي ﺗﺎ ﺳﻄﺢ 6 dS/m ﻣﻌﻨﻲ دار ﻧﺒﻮد. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺛﺮات ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻮري روي ﻃﻮل داﻧﻪ رﺳﺖ ﻫﺎي ﺷﻨﺒﻠﻴﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺳﻄﻮح ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻮري 3، 6 و 9 dS/m ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل داﻧﻪ رﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ 18/90، 17/96 و 7/16 درﺻﺪ ﺷﺪ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻي آن اﺛﺮ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ داﺷﺘﻨﺪ. روﻧﺪ ﻣﺸﺎبهي از ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﻮري ﺑﺮ روي ﻃﻮل رﻳﺸﻪ ﭼﻪ، ﻃﻮل ﺳﺎﻗﻪ ﭼﻪ و ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻨﻴﻪ ﺑﺬر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل خطي، ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺷﻮري ﺷﻨﺒﻠﻴﻠﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮده 21/83 dS/m ﺑﺎ ﺷﻴﺐ ﻛﺎﻫﺶ 17/09درﺻﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ. ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮده اصفهاني ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺷﻮري ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي 20/32 dS/m را دارا ﺑﻮد، داراي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺷﻴﺐ ﻛﺎﻫﺶ 10/37 درﺻﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪل ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺷﻮري ﻛﻪ در آن ﺑﺬور ﺑﻪ ﻣﻘﺪار 50 درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪ زدﻧﺪ از ﺗﻮده اصفهاني 25/81 dS/m حاصل گرديد. بنابراين، مطابق با نتايج حاصله و نيز شاخص تحمل به شوري، تود‌ه اصفهاني مي‌تواند به عنوان متحمل‌ترين توده‌ به شوري معرفي گردد.