بررسي كروموزومي گونه‌هاي جنس خلّر (Lathyrus sp) در شمال غربي ايران

جنس خلّر (Lathyrus) به‌سبب مصرف علوفه‌اي، تثبيت نيتروژن هوا، حفاظت از خاك، زينتي بودن، كشت آن به عنوان كود سبز و خواص دارويي از اهميت زيادي برخوردار است. سه گونه از جنس خلّر (Lathyrus cicera،L. incurvus و L. pratensis) از مناطق شمال غربي ايران انتخاب شدند و بر اساس صفات فام‌تني (كروموزومي) مورد مطالعه قرار گرفتند. از بين اين گونه‌ها، ويژگي‌هاي كاريوتيپي دو گونه L. incurvus و L. pratensis براي اولين‌بار مورد بررسي قرار گرفتند. پنج صفحه پس‌چهري (متافازي) براي هر گونه بررسي شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه هر سه گونه مورد مطالعه دولاد و داراي 2n=2x=14 مي‌باشند. گونه L. cicera با مجموع طول فام‌تن‌هاي تك‌لادي (هاپلوئيدي) 7.60 ميكرو‌متر و داراي فرمول كاريوتيپي 5m+2sm مي‌باشد. گونه‌هاي L. incurvus وL. pratensis داراي مجموع طول فام‌تن‌هاي تك‌لادي به‌ترتيب 6.16 و 6.30 ميكرو‌متر بوده و هر دو داراي فرمول كاريوتيپي مشابه 1m+6sm مي‌باشند. از نظر شاخص تقارن استبينز همه كاريوتيپ‌ها نسبتا متقارن بودند و در كلاس2A قرار گرفتند. آناليز واريانس براي صفات طول بازوي‌ كوتاه و طول فام‌تن در سطح يك درصد اختلاف معني‌داري را نشان داد. مقايسه ميانگين با استفاده از آزمون دانكن در سطح پنج درصد نشان داد كه L. cicera داراي بيشترين طول فام‌تن است. دندروگرام حاصل از آناليز خوشه‌اي، گونه‌ها را در دو خوشه قرار داد كه خوشه اول شامل گونه يك‌ساله L. cicera و خوشه دوم شامل گونه‌هاي چند‌ساله L. incurvus و L. pratensis بود. د. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻛﺎرﻳﻮتيپي اﻳﻦ دو ﮔﻮﻧﻪ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ مي رﺳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ دورﮔﻪ آنﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﻪﻧﮋادي جنس خلر مورد استفاده قرار گيرد.