اثر تغيير كاربري اراضي بر فرسايش‌پذيري و ويژگي‌هاي مؤثر بر كيفيت خاك (مطالعه موردي: سي‌دشت استان گيلان)

تخريب محيط ‌زيستي ناشي از استفاده نامناسب اراضي از جمله مشكلات جهاني است. به منظور ارزيابي اثر كاربري اراضي بر تخريب كيفيت خاك، شاخص حساسيت، نسبت لايه‌بندي و شاخص كيفيت خاك بر اساس مجموعه داده حداقل و توسط روش‌هاي نمره‌دهي خطي و غيرخطي تعيين شد. نتايج نشان داد كه اثركاربري اراضي تنها بر عامل فرسايش‌پذيري خاك به روش استواري معني‌دار بود و كاربري جنگل در مقايسه با كاربري مرتع و زراعي داراي كم‌‌ترين ميزان عامل فرسايش‌پذيري خاك بود. شاخص حساسيت ويژگي‌هاي خاك نشان داد كه كلسيم كربنات معادل، ماده آلي، ميانگين وزني قطر خاكدانه و شاخص پايداري ساختمان خاك نسبت به ساير ويژگي‌ها به تغيير كاربري حساس‌تر بودند. نسبت لايه‌بندي ماده آلي و شاخص پايداري ساختمان خاك نيز نشان داد كه اين ويژگي‌ها به خوبي مي‌توانند تخريب كيفيت خاك در اثر تغيير كاربري را نشان دهند. جرم مخصوص ظاهري خاك، ماده آلي، ميانگين وزني قطر خاكدانه و عامل فرسايش‌پذيري خاك به روش استواري به عنوان مجموعه داده حداقل انتخاب شدند. ارزيابي كيفيت خاك نشان داد كه در رابطه با اثر كاربري اراضي بر شاخص كيفيت خاك، روش نمره‌دهي غيرخطي بر نمره‌دهي خطي برتري دارد، به نحوي كه كاربري جنگل و زراعي به ترتيب از بيش‌ترين و كم‌ترين شاخص كيفيت خاك به روش نمره‌دهي غيرخطي برخوردار بودند و با افزايش عمق، شاخص كيفيت خاك كاهش يافت. با توجه به حساسيت زياد كيفيت خاك به تغيير كاربري اراضي پيشنهاد مي‌شود به منظور پايداري زيست‌بوم از جنگل‌تراشي و تغيير كاربري اراضي در منطقه مورد مطالعه جلوگيري شود.