گونه‌شناسي رويكرد مطالعات قرآني آيت الله معرفت و بستر شكل‌گيري آنها (با تأكيد بر اعجاز، تأويل و نسخ)

محمدهادي معرفت (1309-1385ه.ش) از قرآن‌پژوهان معاصر و برجسته شيعي مي‌باشد كه به‌ويژه با تأليف كتاب گرانقدر «التمهيد» در حوزه علوم قرآني و ارائه نظريات بديع شناخته شده است. وي بر پايه سه منبع اصلي مورد استفاده‌ خود، يعني قرآن، تأليفات حديثي و اسناد تاريخي، بر آن است تا گره‌هاي موجود در مفاهيم قرآني را با محوريت آيات باز نمايد. مرحوم معرفت با توجه به سابقه علمي خود در اين زمينه، تلاش دارد به ارائه پيشنهادات بديع و مستدل در مصاديق مختلف علوم قرآني بپردازد. در اين مقاله بر زمينه‌هاي تدوين نظريات علوم قرآني آيت الله معرفت و به‌طور خاص، بر ابعاد تاريخي، كلامي، عصري-اجتماعي مورد نظر ايشان تمركز نموده و در پي آن هستيم كه نشان دهيم رويكردهاي «حفظ تراث»، «نوآورانه»، «شبهه‌‌شناسانه و پاسخ‌گويانه» و «وحدت‌گرايي» در مطالعات و آراي قرآني وي نقشي بسزا داشته است. نوشتار حاضر با بررسي زمينه‌هاي شكل‌گيري نظرات قرآني مرحوم معرفت از محيط، مكتب، منابع و فضاي حاكم بر اجتماع نتيجه‌گيري نموده كه به ميزان اثرپذيري مرحوم معرفت از بسترهاي مذكور و اثرگذاري بر جريان‌هاي عصري غالب، رويكردهاي متفاوتي از جانب ايشان اتخاذ شده است.