بررسي استنباط‌هاي فرا سياقي با محوريت تفسير آيه 5 سوره احزاب

سياق از مسائل زمينه‌ساز براي فهم قرآن كريم است. استنباط از آيات قرآن بدون لحاظ سياق، ممكن است مفسر را از دستيابي به مراد واقعي خداوند باز دارد. با اين حال مشاهده مي‌شود در كتب فقهي، برخي احكام از بخش‌هايي از آيات بدون لحاظ قبل و بعد استنباط شده و اين پندار در ذهن خواننده متبادر مي‌شود كه گويا فقها سياق را حجت نمي‌دانند يا از آن غفلت دارند. نوشتار پيش‌رو با هدف تحليل همين مسأله، با محوريت بررسي مرسله حماد، با روش توصيفي– تحليلي سامان يافته است. در اين مرسله، امام كاظم (ع) با استناد به قسمتِ «ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ» آيه 5 سوره احزاب، تعلق خمس را به كساني كه از طرف مادر به بني‌هاشم منتسب هستند، رد مي‌نمايد. ظاهر سخن امام اين پندار را در ذهن به‌وجود مي‌آورد كه در اين استدلال، تناسب حكم و موضوع رعايت نشده و به سياق آيه بي‌توجهي شده است. بعد از بررسي شش راه حل در تبيين نظر امام، يافته‌هاي پژوهش در راه حل هفتم نشان مي‌دهد كه انتساب موجود در عبارت «ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ»، علاوه بر اينكه شامل انتساب به پدر واقعي مي‌شود، شامل انتساب به قبايل نيز مي‌شود و استشهاد امام به اين آيه از جهت انتساب به قبيله بوده است. بر اساس اين تحليل، استنباط امام خارج از سياق نيست.