كارآمدي معيارهاي پايش رفتار و قواعد تبعيض‌آميز در نظام بين الملل حقوق بشر با نيم نگاهي به آموزه هاي ديني

چكيدهمفهوم تبعيض در نگاه ابتدايي به‌قدري روشن به چشم مي‌آيد كه چه‌بسا نتوان معرِّفي روش‌تر از خودش در تعريف آن ارائه نمود. درحالي-كه در عمل مبدل به مسأله‌اي بغرنج ولاينحل شده‌است. چه‌بسا قوانيني كه به ظاهر تبعيض‌آميز نيست درعين‌حال آثاري تبعيض‌آلود به-دنبال دارد. گاه نيت‌هاي دروني، افعالي خنثي را به رفتاري تبعيض‌آميز بدل مي‌كنند و زماني اقداماتي مثبت، كه در راستاي برابري عملي اتخاذ مي‌شوند، در ادامه خود مبدل به رفتاري تبعيض‌آميز مي‌شوند. ارائه يك چارچوب ارزش‌گذاري به‌عنوان سنگ محك و معيار سنجش تبعيض‌آميز بودن يا نبودن يك فعل يا مقرره قانوني، ضرورتي است كه دغدغه‌ي نهادهاي حقوق بشري و هدف اصلي تحقيق پيش‌رو است. در اين نوشتار سه مدل ارزيابي (مدل مبتني بر ديدگاه وظيفه‌گرايي، مدل غايت‌گرايان و رصد پيامدها و در نهايت مدل مبتني‌بر آموزه‌هاي‌ديني) ارائه گرديده و كاميابي اين مدل‌ها در شناسايي واقعي تبعيض به محك آزمون گذارده شده‌ است. به‌نظر مي‌رسد تنها مدلي كه در بردارنده‌ي جامعيت‌هاي مورد نياز براي شناسايي وجوه مختلف تبعيض است، معيار ارائه شده توسط آموزه‌هاي ديني است كه همان لحاظ حسن فعلي و فاعلي و توازن ميان حسن فعلي و اثرات و پيامدهاي افعال است. تحقيق حاضر با روش كيفي به بررسي و تحليل اسناد حقوق بشري و ديدگاه‌هاي مطرح در رويه‌ي محاكم بين‌المللي پرداخته است.