كاربرد قارچ ميكوريز (Rhizophagus intraradices) و كود نيتروژنه در رژيم‌هاي مختلف آبياري بر خصوصيات كمّي و كيفي نعناع‌ فلفلي (Mentha piperita L.)

به‌ منظور ارزيابي اثر سطوح آبياري و منابع كودي مختلف بر صفات مورفولوژيك، كميت و كيفيت اسانس نعناع فلفلي در دو چين، آزمايشي به‌صورت اسپليت اسپليت پلات با 36 تيمار و سه تكرار در دانشكده كشاورزي دانشگاه مراغه در سال زراعي 1398 اجرا شد. فاكتور اصلي شامل سطوح مختلف آبياري در سه سطح: آبياري پس از 30 درصد حداكثر تخليه مجاز رطوبتي (آبياري نرمال)، آبياري پس از 50 درصد حداكثر تخليه مجاز رطوبتي (تنش ملايم) و آبياري پس از 70 درصد حداكثر تخليه مجاز رطوبتي (تنش شديد) بود. همچنين فاكتور فرعي منابع مختلف كودي را در شش سطح: عدم مصرف كود (شاهد)، 100 درصد كود نيتروژنه، قارچ ميكوريز (Rhizophagus intraradice)، 75 درصد كود نيتروژنه + ميكوريز، 50 درصد كود نيتروژنه + ميكوريز و 25 درصد كود نيتروژنه + ميكوريز شامل مي‌شد و فاكتور فرعي فرعي هم شامل زمان برداشت در دو چين بود. نتايج نشان داد، همه صفات مورد مطالعه تحت تأثير معني دار كود، چين، اثر متقابل تنش × كود، اثر متقابل چين × تنش قرار گرفتند. همچنين، اثر متقابل چين × كود بر صفات ارتفاع بوته، تعداد گره، تعداد شاخه جانبي در بوته و عملكرد اسانس معني دار بود. بيشترين ارتفاع بوته، شاخص كلروفيل و عملكرد ماده خشك به‌ترتيب در آبياري نرمال با كاربرد 75 درصد كود نيتروژنه + ميكوريز و كمترين مقادير اين صفات در تيمار تنش آبي شديد بدون مصرف كود به‌دست آمد. علاوه‌براين، كاربرد 75 درصد كود نيتروژنه + ميكوريز منجر به افزايش 44.1، 38.8 و 21.1 درصد اين صفات نسبت به شاهد گرديد. همچنين، چين اول نسبت به چين دوم به‌ترتيب منجر به افزايش 127.8، 17.7 و 27.9 درصدي اين صفات گرديد. بيشترين (2.4 درصد) و كمترين (1.2 درصد) درصد اسانس به‌ترتيب در تيمارهاي تنش آبي ملايم با كاربرد 75 درصد كود نيتروژنه + ميكوريز و تنش آبي شديد بدون مصرف كود حاصل شد. بر اساس آناليز شيميايي اسانس، منتول، منتون، 1و8 سينئول و منتوفروان تركيبات غالب اسانس بودند. بيشترين ميزان منتول در تنش آبي ملايم با كاربرد 75 درصد كود نيتروژنه + ميكوريز به‌دست آمد. با توجه به نتايج، كاربرد تلفيقي 75 درصد كود نيتروژنه+ ميكوريز در شرايط تنش آبي ملايم و در چين اول را مي‌توان به‌عنوان تيمار برتر معرفي كرد.