تحليل نقش صورت‌بندي‌هاي زباني و حوزه‌هاي فرهنگي در ترجمه ي تركيب‌هاي استعاري (از منظر زبان‌شناسي شناختي)

توجه به محدوديت‌هاي زمينه‌اي، فرهنگي و شناختي در ترجمه به عنوان يك فرآيند چند بُعدي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است؛ بنابراين، تحليل صورت‌بندي‌هاي زباني از اين منظر، تأثير بسزايي در ارتقاي كيفيت ترجمه خواهد داشت. از آنجايي‌كه ساختارهاي شناختي از طريق صورت‌بندي مقوله‌هاي مفهومي، محتواي مفهومي مورد نظر را تعيين مي‌كنند؛ از اين رو، بررسي اين استعاره‌ها به عنوان يكي از پركاربردترين صورت‌بندي‌هاي زباني كه نقش بسزايي در القاي مفاهيم و انديشه‌هاي هر زبان دارند، بسيار ضروري است. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحليلي– مقابله‌اي ضمن بررسي نمونه‌هايي از استعاره‌هاي مفهومي در زبان فارسي، عربي و انگليسي، بار معنايي هر يك از اين استعاره‌ها و نحوه ترجمه برابر يا نابرابر آن را مورد بحث قرار دهد. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه استعاره‌هاي مفهومي در زبان‌هاي مذكور، فرهنگ بنياد و مطابق با تجربه‌هاي زيسته گويشوران آن زبان‌ها شكل گرفته و تأثير قابل‌ توجهي در مفهوم‌سازي‌ها داشته است. بنابراين، ترجمه‌اي هم كه براي انتقال معناي صورت‌بندي‌ها در نظر گرفته مي‌شود بايد ترجمه‌اي نابرابر و مطابق با فرهنگ و تجربه زيسته گويشوران زبان مقصد باشد. به طوركلي، مي‌توان گفت اهتمام به مقوله‌هاي شناختي در ترجمه و مفهوم‌سازي پيام براساس مباني فكري و فرهنگي دو زبان مبدأ و مقصد، موجب درك درستي از جهان‌هاي معنايي در دو زبان و به تبع آن ارائه ترجمه‌اي مناسب مي‌شود. بر اين اساس، مترجم بي‌آنكه خود را ملزم به تعادل در ترجمه كند بايد با توجه به نظام دانايي، معرفتي، فرهنگ و جهان‌بيني زبان مقصد به انتقال مفاهيم بپردازد.