ابعاد حقوقي واكسن كوويد-19 توليدشده مبتني بر اصلاح ژنتيك ‏(رويكرد نظام‌هاي حقوقي ايالات متحده آمريكا، اتحاديه اروپا و ايران)‏

شيوع بيماري كوويد-19 در حال حاضر به بزرگ‌ترين بحران بهداشتي در سراسر جهان مبدل شده است. شركت‌هاي تحقيقاتي فعال در حوزه زيست‌فناوري با بهره‌گيري از فنون اصلاح ژنتيك عصر جديدي را در مبارزه با اين بيماري آغاز كرده‌اند. يافته‌هاي جستار حاضر كه به روش توصيفي-تحليلي صورت گرفته، حاكي از اين است كه واكسن كوويد-19 مبتني بر فناوري اصلاح ژنتيك با دو چالش اساسي روبه‌روست: اول، رويكرد نسبتاً سختگيرانه مقررات در زمينه ارگانيسم‌هاي اصلاح‌شده ژنتيك كه در راستاي حمايت از محيط زيست و سلامتي انسان وجود دارد و ممكن است رعايت اين الزامات، فرايند توليد واكسن را با روند طولاني ارزيابي مواجه سازد؛ دوم، شركت‌هاي فعال در اين حوزه خواهان حمايت قانوني از دستاوردهاي فكري خود هستند؛ حال آنكه منتقدان حمايت نظام مالكيت فكري بر اين باورند كه اين نوع حمايت از واكسن كوويد-19 به‌طور بالقوه مي‌تواند قابليت دسترسي و مقرون به صرفه بودن را تحت تأثير قرار دهد. در نظام حقوقي اتحاديه اروپا و آمريكا براي برون‌رفت از چالش‌هاي مذكور تدابير حقوقي خاصي مقرر شده است. حال آنكه نظر به وضعيت اضطراري ناشي از شيوع بيماري در نظام حقوقي ايران همچنان با خلأهاي قانوني مواجهيم.