تأثير برنامه‌هاي توسعه اجتماعي بر رفتارهاي محيط‌زيستي (مورد مطالعه: مناطق روستايي استان گيلان)

برنامه‌هاي توسعه‌اي متكي به بهره‌برداري از منابع محيط‌زيستي است و در اين راستا تخريب طبيعت اجتناب‌ناپذير است، اما توسعه مي‌تواند وضعيت مطلوب را براي حفظ محيط‌زيست مهيا كند. نبود توازن بين توسعه و تخريب را مي‌توان در قالب رفتارهاي مخرب محيط‌زيستي مشاهده كرد كه خود در بستري از اوضاع اجتماعي بروز مي‌يابد.هدف اين تحقيق، بررسي چگونگي اثرگذاري توسعۀ اجتماعي بر رفتارهاي محيط‌ زيستي روستاييان استان گيلان به روش كيفي بود. جامعه مطالعاتي شامل 42 نفر از روستاييان و كارشناسان بود كه با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند با آن‌ها مصاحبۀ نيمه‌ساخت‌يافته شد. تحليل داده‌ها به‌كمك تحليل محتواي كيفي مبتني بر قياسي جهت‌دار و براساس مفهوم «شاخص‌هاي عيني برخورداري توسعۀ اجتماعي» به‌عنوان مفهوم تعديلي نظريۀ ارزش‌هاي مادي/فرامادي اينگلهارت و به‌واسطۀ كدگذاري، مقوله‌بندي و يافتن روابط قاعده‌مند بين مقولات و مفهوم انجام شد. اعتبار تحقيق به دو شيوۀ باورپذيركردن گزينشي و ارزيابي اعتبار به روش ارتباطي حاصل شد.مناطق روستايي غالباً از شاخص‌هاي عيني و زيرساختي توسعه برخوردارند، اما برنامه‌هاي توسعۀ اجتماعي در زمينۀ ارتقاي رفتارهاي حفاظتي و فرهنگ‌سازي محيط‌زيستي روستاييان موفق نبوده است. گزارۀ نظري حاصل از مجموع يافته‌ها عبارت است از: «در نواحي روستايي، به‌موازات برنامه‌هاي توسعۀ اجتماعي، فرهنگ حفاظت از محيط‌زيست نهادينه نشده است.»نتايج نشان‌دهندۀ توسعه‌نيافتگي و نبود نهادينه‌سازي فرهنگ محيط‌زيستي، به‌عنوان حلقۀ مفقودۀ توسعه براي حفاظت از محيط‌زيست در روستاهاي مطالعه‌شده است. به‌طور خلاصه، يافته‌ها حاكي از آن است كه توسعۀ اجتماعي-اقتصادي و شاخص‌هاي موجود توسعه در روستاها بر رفتارهاي محيط‌زيستي روستاييان اثر معكوس داشته‌‌اند.