ضرورت حيات اجتماعي و نياز بشر به دين از منظر صدرالمتألهين و ابن‌مسكويه

ضرورت تشكيل حيات اجتماعي از منظر ملاصدرا و ابن‌مسكويه درگستره پاسخ دين به نيازهاي بشر، موضوعي است كه در اين نوشتار به آن پرداخته شده و بطور مقايسه‌يي و تطبيقي مورد بررسي قرار گرفته است. از ديدگاه ملاصدرا ضرورت رفع نيازهاي انسان، مستلزم وجود قانون و شرع بوده و لزوم وجود فردي بعنوان «نبي» را مستدل ميكند. وي با تبييني فلسفي، معتقد است معني و مفهوم نوع انساني، در «هويت جمعي» او در عالم خارج از ذهن و در شاكله اجتماعي او تحقق پيدا ميكند. ابن‌مسكويه در نظري قابل تأمل و شايد انحصاري، نياز اصلي انسان به تشكيل زندگي جمعي را بدليل ضرورت پاسخ به نياز فطري به «محبت و الفت» متقابل ميداند و رفع نيازهاي مادي را در مرحله بعد مطرح ميكند. از نظر او، محبت اساس زندگي و تشكيل جامعه گروهي انسانهاست. ديدگاه ملاصدرا داراي صبغه عقلي و فلسفي است درحاليكه تبيين ابن‌مسكويه صرفاً مبتني بر وجود محبت و عاطفه بين انسانهاست. از نظر هر دو انديشمند، آموزه‌هاي وحياني دين، گستره نيازهاي دنيوي و اخروي انسان را دربرميگيرد اما در منظر هيچكدام، تأكيدي واضح و مستقل نسبت به شأنيت تهذيب نفوس براي نبي و انسان كامل الهي، مشهود نيست.