بررسي تطبيقي «نظريه فطرت» مطهري و «عقل عملي» كانت

استاد مرتضي مطهري بعنوان يكي از انديشمندان برجسته در حوزه فلسفه اسلامي، و ايمانوئل كانت از متفكران بزرگ فلسفه غرب، نظرياتي نوآورانه را از خود برجاي گذاشته‌اند. در نظام فكري استاد مطهري «نظريه فطرت»، از محوريترين و مهمترين مباحث است. او انسان را داراي سه مرتبه طبيعت، غريزه و فطرت دانسته و فطرت را نيز به دو بخش «فطرت شناخت» و «فطرت‌ گرايش» تقسيم كرده است. عمده نوآوريهاي مطهري ـ بويژه در تبيين مباحثي همچون خدا، جاودانگي نفس و اخلاق ـ در مباحث مربوط به فطرت‌گرايش بيان شده است. از سوي ديگر، كانت در مقام فيلسوفي بزرگ و تأثيرگذار، مباحث مابعدالطبيعه ـ بويژه مسائلي همچون خدا، جاودانگي نفس و آزادي ـ را به بوته نقد كشيده و حوزه اين مسائل را از عقل نظري به «عقل عملي» منتقل نموده است. نظريه فطرت مطهري و بطور خاص، بحث گرايشهاي فطري و مباحث مبتني بر آن ـ همچون اثبات خدا، جاودانگي نفس و اخلاق با نظريه عقل عملي كانت، بويژه مبحث اصول موضوعه عقل عملي ـ يعني آزادي، جاودانگي نفس و خدا كاملاً قابل مقايسه است. هدف از اين تحقيق، مقايسه نظريه فطرت مطهري و نظريه عقل عملي كانت و بيان وجوه اشتراك آنها، يعني شباهت كمال لايتناهي با خير اعلي، شباهت روش اثبات جاودانگي، اثبات خدا و شباهت جايگاه فلسفه اخلاق از نظر مطهري و كانت ميباشد. در اين راستا، با روش توصيفي ـ تحليلي و تطبيقي بسراغ آثار اين دو انديشمند رفته‌ايم.