مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي تنوع ژنتيكي اكوتيپ‌هاي خارشتر در سه استان خراسان شمالي، رضوي و جنوبي با استفاده از نشانگرهاي ISSR و SCoT

چكيده فارسي :

هدف: خارشتر يكي از گونه‌هاي گياهي سازگار با مناطق خشك و نيمه خشك است كه از لحاظ توليد علوفه، حفاظت خاك و دارويي اهميت دارد. اين تحقيق به منظور بررسي تنوع ژنتيكي اكوتيپ‌هاي خارشتر، تعيين شباهت و تفاوت بين اكوتيپ‌ها و مشخص نمودن ساختار ژنتيكي اكوتيپ‌هاي مختلف خارشتر با استفاده از نشانگرهاي ISSR و SCoT صورت گرفت. مواد و روش‌ها: 22 اكوتيپ خارشتر از نواحي مختلف سه استان خراسان شمالي، رضوي و جنوبي مورد مطالعه قرار گرفت. استخراج DNA به روش CTAB صورت گرفت. از 12 آغازگر ISSR و 18 آغازگر SCoT در تجزيه‌هاي مولكولي استفاده شد. نتايج: در كل درصد چندشكلي در دو نشانگر به ترتيب 99.42 و 95.42 درصد بود. بيشترين تعداد باند در نشانگر ISSR متعلق به آغازگرهاي IS5، IS8 و IS10 و در نشانگر SCoT متعلق به آغازگرهاي S2، S4 ، S6، S7 و S10 و كمترين تعداد باند تكثير شده در نشانگر ISSR متعلق به آغازگرهاي IS1، IS2، IS3 و IS6 و در نشانگر SCoT متعلق به آغازگر S1 بود. در نشانگر ISSR بيشترين ميزان PIC محتواي اطلاعات چندشكلي مربوط به آغازگر IS6 (0.44) و كمترين ميزان مربوط به آغازگر IS4 (0.09) و در نشانگر SCoT بيشترين ميزان مربوط به آغازگر S12 (0.44) و كمترين ميزان مربوط به آغازگر S1 (0.04) بود. در نشانگر ISSR بيشترين شاخص تنوع ژنتيكي ني و شاخص اطلاعاتي شانون مربوط به آغازگر IS6 و كمترين آن مربوط به آغازگر IS2 و IS10 و در نشانگر SCoT بيشترين مقدار مربوط به آغازگر S14 و كمترين مقدار مربوط به آغازگر S1 بود. در نشانگرهاي ISSR و SCoT تجزيه خوشه‌اي اكوتيپ‌ها را در 3 و 6 گروه دسته‌بندي نمود. تجزيه واريانس مولكولي نشان داد كه 9 و 14 درصد از تغييرات مربوط به بين گروه‌ها و 91 و 86 درصد به درون گروه‌ها به ترتيب در نشانگر ISSR و SCoT بود. نتيجه‌گيري: اين مطالعه نشان داد كه نشانگرهاي ISSR و SCoT نشانگرهاي قابل اعتمادي در شناسايي سطوح بالايي از چندشكلي و براي بررسي تنوع ژنتيكي خارشتر نشانگرهاي مناسبي بودند. آغازگر IS6 و آغازگرهاي S12 و S14 به عنوان بهترين آغازگرها در اين مطالعه شناخته شدند و پيشنهاد مي‌شود در مطالعات آتي مد نظر قرار گيرند. به طور كل نتايج نشان داد كه تنوع درون جمعيت‌ها بيشتر از تنوع بين جمعيت‌ها بوده كه دلالت بر عدم تبعيت تنوع جغرافيايي از تنوع زنتيكي در گياه خارشتر مي‌باشد.